Türkiye Barolar Birliği Dergisi 154.Sayı

84 Ceza Muhakemesinde Tanık Beyanının Tartışılması ve Değerlendirilmesi tirme, tanıkların hüküm verecek olan mahkeme huzurunda beyanda bulunmadan önce etki altına alınmasına, beyanlarının yönlendirilme- sine neden olabileceğinden, kural olarak, soruşturma aşamasında ta- nıkların yüzleştirilmesi söz konusu olmaz. Ancak, soruşturma evre- sinde de iki halde tanıkların birbirleriyle ve şüpheli ile yüzleştirilmesi mümkündür. Bu hallerden birincisi, gecikmesinde sakınca bulunan bir halin varlığı; ikincisi ise, kimliğin belirlenmesine ilişkindir. IV. Tanık Beyanının Değerlendirilmesi A. Genel Olarak Ceza muhakemesinde vicdani ispat sistemi geçerlidir. 80 Vicdani ispat sisteminde kural olarak maddi gerçeğin tespiti için vicdani ka- naate serbestlik tanınmaktadır. Buna göre, bir olay ya da durum kural olarak hukuka uygun olmak kaydıyla her türlü delille ispatlanabilir ve söz konusu delilin muteber olup olmadığının takdiri de belirli bir kurala bağlı değildir. 81 Ancak, belirtilmeliyiz ki, delillerin takdirinde serbestlik demek, takdir hakkının ve yetkisinin keyfi kullanılabileceği anlamına gelmez. Takdir hakkı ve yetkisi akıl ve mantık kuralları ile çelişmeyecek şekilde kullanılmalıdır. 82 Hâkim, delileri akıl yürüterek vicdanına göre değerlendirir. Delillerin değerlendirilmesinde takdir hakkının nasıl kullanıldı- ğının, yani, hangi delile neden üstünlük tanındığının ya da tanınma- dığının hâkim tarafından gerekçeli kararda belirtilmesi gerekir ki bu durum da takdir hakkının keyfi kullanılmasını engelleyen bir güven- cedir. 83 Aslında, vicdani ispat sisteminde delillerin takdirinde keyif davranılmamasını önleyen güvencelerin arasında en etkili ve önemli olanı, delillerin tümünün duruşmada ortaya konularak tartışılmasının mecburi olarak öngörülmüş olmasıdır. 80 Yurtcan, s. 350. 81 Öztürk/Tezcan/Erdem ve diğerleri, Ceza Muhakemesi Hukuku Ders Kitabı, s. 291; Feridun Yenisey/Ayşe Nuhoğlu, Ceza Muhakemesi Hukuku, B. 6, Seçkin Ya- yınevi, Ankara, 2018, s. 483; Hakan Karakehya, Ceza Muhakemesi Hukuku, B. 2, Savaş Yayınevi, Ankara, 2016, s. 198-199. 82 Centel/Zafer, s. 776-777; Faruk Erem, Ceza Usulü Hukuku, B. 5, AÜHF Yayınları, Ankara, 1978, s. 375. 83 Karakehya, s. 199; Metin Köse, Ceza Kovuşturmasında Delillerin Ortaya Konul- ması ve Değerlendirilmesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017, s. 50.