Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

90 Temel Haklara İlişkin Anayasal Güvencelerin Vergi Hukukundaki Güvenceleri Daraltıcı ... le oluşturacak nitelikteyse AYM bu yorum ve uygulamaların anayasal hakların ihlalini oluşturup oluşturmadığını denetler. Bu yönüyle bi- reysel başvuru yolu da bir hukuki uyuşmazlığı tüm yönleriyle ele alan bir dava yolu olmayıp uyuşmazlıkları sadece anayasal haklara etkileri ölçüsünde değerlendiren bir müessesedir. EREN’in belirttiği gibi Anayasa Mahkemeleri, anayasaya uygun- luk denetimi yapan ve bu görevini yaparken anayasal kavramları öz- gün ve özerk bir biçimde yorumlama yetkisini uhdesinde bulunduran yargı mercileridir. 15 ARSLAN’ın dikkat çektiği üzere, bu yorumlama ve uygulama yetkisi temel hakların korunması noktasında anayasanın metninden çok daha kritik önemdedir. 16 D. DERECE MAHKEMELERİNİN GÖREVİ: KANUNLARI YORUMLAMAK VE UYGULAMAK Anayasa yargısı dışında kalan -istinaf ve temyiz mercileri de dâhil olmak üzere- derece mahkemelerinin görevi, önlerine gelen uyuşmaz- lığı çözerken Anayasa dışındaki mevzuat hükümleri çerçevesinde bir sonuca ulaşmaktır. 17 Bu anlamda derece mahkemeleri önlerindeki me- seleyle doğrudan ilgili olsa bile kanun hükümlerini bir kenara bıraka- rak Anayasa hükümlerini uygulama imkan ve yetkisine sahip değildir. Derece mahkemeleri davaya uygulanacak kural niteliğindeki ka- nun hükümlerinin Anayasa’ya aykırı olduğunu değerlendirmemişse zaten ortada Anayasal hükümlere müracaat edilmesini gerektiren bir durum yoktur. Aksi bir durumda da yani mahkemeler önlerindeki da- vada uygulanacak kanun hükümlerinin Anayasa aykırı olduğu kana- 15 Abdurrahman Eren, “Hukuki Yorum Yöntemleri Açısından Bireysel Başvuru Ka- rarlarının Anayasanın Yorumuna Etkileri”, Anayasa Yargısı Dergisi , 2016, Sayı 33, s. 231. 16 Zühtü Arslan, “Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlanması: Anayasa’nın 13. mad- desi Üzerine Bazı Düşünceler”, Anayasa Yargısı Dergisi , 2002, Sayı 19, s. 154. 17 İstisnai bazı durumlarda derece mahkemeleri önündeki uyuşmazlığa doğrudan anayasal hükümlerin uygulanması gerekebilir ve derece mahkemeleri doğrudan doğruya Anayasa hükümlerini yorumlayarak bir sonuca ulaşabilirler. Örneğin Yargıtay 16. Ceza Dairesi yasama dokunulmazlığını gerekçe göstererek tahliye ta- lebinde bulunan bir milletvekili hakkındaki kararında Anayasa’nın yasama doku- nulmazlığı ile ilgili geçici 20. maddesini Anayasa’nın ilgili gördüğü diğer hüküm- leriyle birlikte yorumlamış ve milletvekilinin başvurusunu söz konusu Anayasa hükümlerini yorumlamak ve uygulamak suretiyle reddetmiştir (bkz. Yargıtay 16. Ceza Dairesi’nin 19.7.2018 tarihli ve E. 2018/2088 K. 2018/10 sayılı kararı)