Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

93 TBB Dergisi 2021 (155) Doğan ŞENYÜZ / Recep KAPLAN Bu bağlamda Avrupa modelinin benimsendiği ülkemiz bakımın- dan, kanunlarda temel hak ve hürriyetlere ilişkin olarak Anayasa’ya kıyasla daha düşük koruma sağlanması durumunda derece mahke- melerince izlenmesi gereken usul uygulanması gereken kanun hük- münün asgari anayasal güvencelere aykırılığı iddiasıyla AYM’ye itiraz yolunu işletmektir. GÖZLER’in yaptığı açıklamalar çerçevesinde konu açıklana- cak olursa bir kanun Anayasaya aykırı olsa bile, derece mahkemele- ri, doğrudan Anayasa hükümlerini değil, Anayasa’ya aykırı olduğu kanaatine ulaştıkları kanunu uygulamak durumundadırlar. Derece mahkemelerinin önlerindeki davaya uygulayacakları bir kanun hük- münü Anayasa’ya aykırı görmeleri halinde yapmaları gereken şey Anayasa’nın “ Anayasaya aykırılığın diğer mahkemelerde ileri sürülmesi ” kenar başlıklı 152. maddesinde hüküm altına alınmıştır. Bu madde hükmü gereğince “ bir davaya bakmakta olan mahkeme, uygulanacak bir kanun... hükümlerini Anayasaya aykırı görürse... Anayasa Mahkemesinin bu konuda vereceği karara kadar davayı geri bırakır ”. Bu anayasal hüküm nedeniyle, hukuk sistemimizde, kanun ile Anayasa arasında bir çatış- ma olması halinde bu çatışmayı çözmeye davaya bakan mahkemeler yetkili değildir. Anılan hükümmefhumu muhalifinden derece mahke- melerinin, kanun hükmünü ihmal etmelerine engeldir. Derece mahke- meleri kanunları “ihmal” yolunu seçemezler. Çünkü bu konuda yetki- sizdirler. Böyle bir durumda mahkemelerin yapması gereken şey itiraz yolunu işletmektir. 23 Yukarıda belirtilen yargının aksinin yani derece mahkemeleri- nin kanunu ihmal edebileceğinin kabulü, Anayasa’nın 6. maddesi- nin üçüncü fıkrasındaki “Hiçbir kimse veya organ kaynağını Anayasa- dan almayan bir Devlet yetkisi kullanamaz.” hükmü ile bağdaştırılamaz. GÖZLER’in belirttiği üzere, her ne kadar Anayasa’nın 11. maddesinin ikinci fıkrasında “ Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz ” ibaresine yer ve- rilmiş ise de kuralların çatışmasına ilişkin yorum kuralları çerçevesin- de 11. maddeye nazaran özel hüküm niteliğine haiz olan 152. madde nedeniyle, derece mahkemeleri önlerindeki davaya uygulayacakları kanunun Anayasa’ya aykırı olduğu kanaatine ulaşsalar dahi 11. mad- 23 Kemal Gözler, Türk Anayasa Hukuk Dersleri, 18. baskı, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa, 2015, s. 445.