Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

AİHM KARARLARI IŞIĞINDA TUTUKLAMA TEDBİRİNİN HUKUKA UYGUNLUĞUNUN DENETİMİ EXAMINING THE LAWFULNESS OF THE DETENTION IN THE LIGHT OF ECHR’S JUDGEMENTS Recep DOĞAN* Özet: Bu makalede tutuklama tedbirinin uygulanması ile ilgili olarak ortaya çıkan sorunlar nedeniyle AİHM’ye yapılan başvurular- da, AİHM’nin tutuklama tedbirinin hukuka uygunluğunu denetler- ken kullandığı kıstaslar ve konuya yaklaşımı tartışılmış, özellikle son beş yıl içerisinde Mahkeme’nin Türkiye aleyhine verdiği kararların taranması suretiyle Türkiye’deki uygulamanın AİHM uygulaması ile tutarlı olup olmadığı incelenmiştir. Bu bağlamda, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 5. maddesiy- le ilgili mahkemenin temel içtihatları ve Türkiye aleyhine verdiği ka- rarlar ışığında, tutuklama tedbirinin uygulanabilmesi için gerekli as- gari şartlar, AİHM’in inceleme yetkisinin kapsamı, makul süreyi aşan tutukluluk halleri ve bu tutukluluk hallerinde Anayasa Mahkemesi’ne yapılan bireysel başvuruların etkili bir iç hukuk yolu sağlayıp sağla- madığı tartışılmış ve bazı çözüm önerilerinde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler : Tutuklama, Tutuklama Tedbirinin Hukuka Uygunluğu, Makul Süreyi Aşan Tutuklama, AİHM Kararları, Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Abstract: In the light of well-established case law of the Eu- ropean Court of Human Rights (ECHR) and its specific judgements given against Turkey within the last five years, this article discusses how ECHR reviews the applications when examining whether the applicant’s initial and continued pre- trial detention is “lawful” wit- hin the meaning of Article 5 of the European Convention on Human Rights. After explaining case law and the approach of the ECHR, the article discusses whether the Turkish courts’ interpretations of re- levant provisions concerning detention are compatible with the ECHR’s case law. In this context, how the ECHR examines the law- fulness of the detention and grounds submitted to justify it, and the limit of the ECHR’s power in this examination will be discussed. Then, how the Court ascertains whether the length of detention ex- ceeds a reasonable time will be explained. Finally, the effectiveness * Dr. LL.M., PhD, Keele University UK, [email protected] , ORCID: 0000- 0002-7739-3071, Makalenin Gönderim Tarihi: 31.12.2020, Kabul Tarihi: 03.01.2021