Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

109 TBB Dergisi 2021 (155) Doğan ŞENYÜZ / Recep KAPLAN reklerine uygun düşüp düşmediği, kamu yararına kullanılıp kullanıl- madığına bakılarak yapılır. 46 Vergi tarhının sebep unsuru, VUK’un 19. maddesinde, verginin bağlandığı olayın meydana gelmesi veya öngörülen hukuki durumun ortaya çıkması şeklindeki maddi bir olguyu ifade eden “ vergiyi doğu- ran olay ” olarak ortaya konmuştur. Ceza kesme işlemi için sebep ise VUK’un 331. maddesinde “ vergi kanunları hükümlerine aykırı harekettir ” şeklinde ifade edilmiştir. Vergi tarh ve ceza kesme işlemleri kanunda sebebi açık seçik gösterilen idari işlemlerdendir. Görüldüğü üzere be- lirtilen işlemlerin sebebi kanun düzeyinde açıklamıştır. Vergiyi doğuran olay gerçekleştikten yani vergilendirme süreci- nin sebebi ortaya çıktıktan sonra ilk ve asıl olarak “ tarh ” işlemi yapı- lır. 47 Vergi kanunlarında öngörülen vergiyi doğuran olay gerçekleşti- ğinde idare kanunun gösterdiği sebebe dayanarak idari işlemi yapmak zorunda kalır. Bu durumda yöneticinin elinde tek bir çözüm yolu var- dır. 48 İdarenin işlemi yapmak zorunda olması ve bunun dışında bir seçeneği olmamasına idare hukuku terminolojisinde “ bağlı yetki ” den- mektedir. 49 Tarh işleminden sonra tebliğ ve tahakkuk eden verginin tahsil işlemine geçilir. Tebliğ işleminin sebebi tarh iken, tahakkuk işle- minin sebebini de tebliğ oluşturur. Nihayet tahsil aşamasının sebebini de kendisinden önce gerçekleşmiş olan tahakkuk aşaması oluşturur. Vergi cezaları (kabahatleri) için kanunda öngörülen fiillerin işlen- mesi ceza kesmenin sebebini oluşturur ve idare cezayı kesmek zorun- dadır. Kesilen cezanın tebliğ ve tahakkuku ile tahsili vergide olduğu gibidir. 4. İdari İşlem Gerekçesi (Sebep-Şekil Unsuru İlişkisi) Yönünden Değerlendirme Her şeyden önce şunu belirtmek gerekir ki, bir idari işlemin se- bep unsuru başka onun gerekçeye bağlanması başkadır. Gerekçe ilkesi idari işlemin sebep unsuruyla yakın ilişki içindedir. Gerekçe ilkesi ge- nel anlamıyla işlem metninde idari işlemin sebebinin de gösterilmesi 46 Şeref Gözübüyük ve Turgut Tan, s. 469; Metin Günday, s. 156-157. 47 İl Han Özay, Gün ışığında Yönetim, Alfa Yayınları, İstanbul, 1986, s. 550. 48 Şeref Gözübüyük ve Turgut Tan, s. 504. 49 Gürsel Kaplan, İdari Yargılama Hukuku, s. 152.