Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

110 Temel Haklara İlişkin Anayasal Güvencelerin Vergi Hukukundaki Güvenceleri Daraltıcı ... anlamını taşır. İdari işlemlerin gerekçeli olmasının işlemin muhatabı, idare makamları ve yargı organları bakımından işlevleri bulunmakta- dır. 50 Diğer taraftan gerekçenin işlemin hukuka uygunluğunu sağlama (kontrol), sebebe açıklık kazandırma ve ispat, muhatabının ikna ve tat- mini ile hukuki yardım işlevleri de bulunur. 51 a. Genel Olarak Bir idari işlemin gerekçeye dayanıp dayanmaması şekil unsuru- nun bir parçasıdır. İdari işlemde şekil, hukuk düzeninde değişiklik meydana getirmeye yönelik iradenin kendisiyle açıklandığı araç, kalıp olup işlemin maddi alemdeki görüntüsüdür. 52 İdari işlemin şekil un- suru; tesisi için yetkili idari makamca izlenmesi gereken usulü ve idari işlemin hukuk düzeninde aldığı maddi veya fiziki varlığını anlatır. 53 İdari işlemlerin şekle bağlılığı, idareyi, karar verirken daha dikkatli bir inceleme ve araştırma yapmaya ve bu suretle de onu hukuka uygun karar tesisine götürür. Bir işlemin sebebi başka, gerekçesi birbiriyle bağlantılı ancak başka şeyleri ifade eder. Gerekçe işlemin sebebinden farklıdır. Sebep idareyi işlem yapmaya iten etken iken, gerekçe ise bu etkenlerin açıklandığı veya kaleme alındığı metin olmaktadır. 54 Bu iş- lemin sebebi ile gerekçesi arasında aynılık olmasını da zorunlu kılar. 55 Bu durumda idareyi işlem yapmaya sevk eden maddi veya hukuki olayların işlemmetni üzerinde veya ekinde yazılı olarak belirtilmesine gerekçe denir. Gerekçe, idari işlemin şekil unsuru içinde yer alan, idari işlemin sebebinin açıklanmasında kullanılan ve işlemi yapan tarafın- dan kaleme alınan bir metin olup, idari işlemin dayandırıldığı sebebin hukuka uygunluğunun denetlenmesinde çok önemli bir yere sahiptir. İdari işlemin sebebinin açıklanması işlemin gerekçesini oluşturur. İdari işlemin yazılı olması, gerekçe içermesi, yasada öngörülen bazı 50 Bkz. Sinan Seçkin ve Gül Üstün, “İdari İşlemlerde Takdir Yetkisi ve Gerekçe İlke- si”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi , 2016, Cilt 2, Sayı 21, s. 525. 51 Bahtiyar Akyılmaz, İdari İşlemin Yapılış Usulü, Yetkin Yayınları, Ankara, 2000, s. 203-204. 52 Kemal Gözler, İdare Hukuku, Cilt I, s. 938. 53 Turgut Candan, s. 141. 54 Kemal Gözler, İdare Hukuku, Cilt I, s. 952. 55 Tekin Akıllıoğlu, “Yönetsel İşlemlerde Gerekçe İlkesi”, Amme İdaresi Dergisi , 1982, Cilt 15, Sayı 2., s. 7