Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

111 TBB Dergisi 2021 (155) Doğan ŞENYÜZ / Recep KAPLAN bilgileri içermesi işlemin şekil unsurunun bir sonucudur. Gerekçe ku- ralına tabi tutulmuş işlem için gerekçe o idari işlemin bir şekil şartıdır. 56 Gerekçe zorunluluğuna tabi tutulmuş bir işlemin gerekçe belirtilme- den yapılması bir “şekil” sakatlığı oluşturur. Şekil kuralı tesis edilen işlemin varoluş şartına ilişkin değilse işlemin iptaline neden olmaz. Ancak işlemin kendisinin özellikle kanunla belirtilmiş ayrılmaz bir parçası haline getirilmiş ise işlemi sakat hale getirir ve iptaline neden olur. 57 Vergi hukuku bakımından gerekçenin vergi/ceza ihbarnamesi- ne eklenip eklenmemesi konusunda idareye takdir hakkı verilmemiş- tir. Gerekçe zorunluluğuna uyulmaması o işlemin iptaline yol açar. 58 Mevzuatta gerekçe zorunluluğuna tabi tutulmuş bir işlemin ge- rekçe belirtilmeden yapılması bir “ şekil sakatlığı ” oluşturması yanında bunun hangi aşamada muhatabına ayrıca bildirileceğinin de belirtil- mesi karşısında bunun aksine yani belirtilen zamandan sonra bildirme davranışının da şekil unsurunu sakatlayacağı açıktır. Kaldı ki böyle bir durumda, şekil sakatlığı asli-tali ayırımı yapılmaksızın işlemin ip- tal edilmesine yol açar. 59 Şekil yönünden hukuka aykırı bulunarak ip- taline karar verilen işlemin mahkeme kararında gösterilen sakatlıklar giderilerek yeniden yapılması mümkündür. Bu şekilde yapılan işlem yeni bir işlem olup, iptaline karar verilen işlemin düzeltilerek canlan- dırılması demek değildir. Dolayısıyla bu yeni işlem, hüküm ve sonuç- larını yapıldığı tarihten itibaren doğurur. 60 İYUK’un 20. maddesinin (1) numaralı fıkrasındaki “ Danıştay, bölge idare mahkemeleri ile idare ve vergi mahkemeleri, bakmakta oldukları davalara ait her türlü incelemeyi ken- diliğinden yapar ” şeklindeki hüküm gereğince idari işlemin yetki, şekil, sebep, konu ve amaç unsurlarındaki hukuka aykırılıkların re’sen araş- 56 Danıştay 10. Dairesi’nin 10.11.1994 tarihli ve E:1993/1403, K:1994/5633 sayılı ka- rarına göre: “…İdari işlemlerin gerekçeli olması ilkesi; işlemi yapan idareyi yönet- sel işlemin dayandığı maddi ve hukuksal nedenleri açıklamaya, uyguladığı ya- sayı kavramaya, doğru ve anlamlı olgular ortaya koymaya ve denetim yapmaya zorlar. İşlemde, gösterilen gerekçe işlemin yasaya uygunluğunu değerlendirme, itiraz edip etmeme ve yargı yoluna gidip gitmeme konusunda işlemin ilgilisine yardımcı olur.” Candan’a göre bu ifadeler de idari işlemin gerekçeli olmasının bir şekil şartı olduğunu göstermektedir. (Turgut Candan, s. 155). 57 Celal Karavelioğlu, Açıklama ve Son İçtihatlarla İdari Yargılama Usulü Kanunu, Cilt 1, 6. baskı, Karavelioğlu Basın Yayın Dağıtım, Ankara, 2006, s. 183. 58 Kemal Gözler, İdare Hukuku, Cilt I, s. 955. 59 Kemal Gözler, İdare Hukuku, Cilt I, s. 955; Gürsel Kaplan, İdari Yargılama Huku- ku, s. 151. 60 Gürsel Kaplan, İdari Yargılama Hukuku, s. 151.