Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

113 TBB Dergisi 2021 (155) Doğan ŞENYÜZ / Recep KAPLAN yapıcısı tarafından kaleme alınan işlem gerekçesinin işlemle birlikte tebliğinin kanun koyucu tarafından öngörülmesinin sebebini o işlemin teknik yapısı veya özelliğinde aramak gerekir. Türkiye’de idari işlemlerle ilgili genel bir idari usul kanunu bu- lunmamakla birlikte vergilerle ilgili kurum, kavram ve ilkeleri düzen- leyen VUK vardır. Bu kanunda yetkili vergi dairesince vergilerin tarh ve dolayısıyla tahakkuk işlemlerinin tesisinden önce izlenmesi gere- ken usul düzenlenmiştir. Vergi dairesi re’sen ya da ikmalen vergi tarh edeceği durumlarda tarh işlemini tesise kalkışmadan önce, VUK’ta yer alan kurallara uygun olarak vergi incelemesinde bulunmak ve bu incelemeden çıkan sonuçlar çerçevesinde matrah takdir ettirmek du- rumundadır. Ancak bu aşamadan sonra tarh işlemi yapılabilecektir. İkmalen ya da re’sen vergi tarhı gibi kimi idari işlemlerin kendilerine özgü kanuni düzenlemelerdeki hükümler uyarınca, şekil kurallarına uyulmasının yanı sıra, bazı yazılı bilgileri içermesi de zorunludur. Bu yazılı bilgileri içermeyen tebliğ, ihbarname, duyuru vb. işlemler geçer- sizdir. Bu yazılı bilgileri içerme ve gösterme zorunluluğu özellikle ver- gi uygulamalarında geçerlidir. Vergi tarhı işleminde bu ilkenin etkisi ve yeri özel bir önem taşımaktadır. 67 Esaslı biçim kuralları, uyulmadıkları takdirde, işlemin iptalini gerektiren kurallar olduğuna 68 göre VUK’ta özel hüküm olarak geti- rilmiş olan zorunluluğa uyulmaması, yani işlemin dayandığı maddi ve hukuki sebeplerin işlemde gösterilmemiş olması, idari işlemi şekil unsuru yönünden hukuka aykırı kılar. 69 Gerekçe kuralı bir şekil şartı olmakla beraber; VUK’ta onun açıkça düzenlendiği dikkate alındığın- da gerekçe tali değil, asli nitelikte bir şekil şartı haline getirilmiştir. 70 Vergi tarh ve ceza kesme işleminde gerekçe zorunluluğu aynı zaman- da işlem sebebinin gösterilme zorunluluğudur. Gerekçe zorunluluklarından biri de vergi hukukunda -ihbarname- nin ayrılmaz parçası olarak ifade edilmiş olan VİR’in VTR’ye dayan- dırılması halinde- VTR’nin VİR eki olarak muhatabına tebliğ edilmesi 67 Yahya Zabunoğlu, İdare Hukuku, Cilt 2, Yetkin Yayınları, Ankara, 2012, s. 296, 297. 68 Turgut Candan, s. 149. 69 Turgut Candan, s. 155. 70 Kemal Gözler, İdare Hukuku, Cilt I, ss. 955-956.