Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

121 TBB Dergisi 2021 (155) Doğan ŞENYÜZ / Recep KAPLAN AYM bu yorumu yaparken üç farklı kriter kullanmaktadır. İlk kri- ter açısından yaptırıma konu eylemin kanunlarda “ suç ” olarak yer alıp almadığı incelenmektedir. Anılan eylem, mevzuatta suç olarak yer al- mışsa suç isnadının varlığı kabul edilmektedir. İsnada konu eylemin suç olarak düzenlenmediği durumlarda ise eylemin suç karakteri ve özelliğine sahip olup olmadığı ile eylem için verilecek cezanın ağırlık ve amacı göz önünde bulundurulmaktadır .” 82 Konu vergi davaları kapsamında ele alındığında, AYM bazı baş- vurularda vergi davalarını (vergi ziyaı cezalarına ilişkin olanlar) suç isnadına ilişkin uyuşmazlıklar kapsamında mı yoksa medeni hak ve yükümlülüklere ilişkin uyuşmazlıklar kapsamında mı gördüğü ko- nusunda tam bir belirleme yapmadan anılan davaları adil yargılanma hakkı kapsamında gördüğünü belirtmiştir. Örneğin başvurucunun, sahte fatura kullandığı iddiasıyla adına yapılan vergi ziyaı cezalı tar- hiyata karşı açtığı davanın reddedildiği bir olay kapsamında yapılan başvuruda böyle bir yaklaşım benimsenmiştir. 83 Bununla birlikte AYM Ünal Gökpınar 84 kararında idari yargıda görülen vergi cezaları ile ilgili yargılamaları açık bir biçimde cezai bir süreç 85 olarak değerlendirmiştir. Aslında mahkeme bu konuda çok daha önceki tarihte E.T.Y.İ. A.Ş. 86 kararında da zımnen vergi aslı ile birlikte dava edilen vergi ziyaına ilişkin vergi yargısında görülen da- vaları suç isnadı kapsamında gördüğünü belirtmiştir. Anılan kararda her ne kadar verginin başta mülkiyet hakkı olmak üzere medeni hak ve yükümlülükler alanında önemli yansımaları olduğu yönünde bir vurgu yapılmış ise de bu vurgu AİHM tarafından adil yargılanma hakkının kapsamı dışında görülen vergi aslına ilişkin uyuşmazlıkların Anayasa açısından anılan hak kapsamına girdiğini göstermek nokta- sında bir argüman olarak kullanılmıştır. Öte yandan ikmalen ve resen 82 B.Y.Ç., B. No: 2013/4554, 15.12.2015, § 31 83 Gür-Sel İnşaat Malzemeleri San. Tic. Ltd. Şti. , B. No: 2013/4324, 7.7.2015, § 35. 84 Ünal Gökpınar [GK], B. No: 2018/9115, 27.3.2019, § 54; AYM norm denetimi ka- rarlarında da Anayasa’nın 38. maddesinde güvence altına alınan suçta ve cezada kanunilik ilkesinin idari vergi cezalarını da kapsadığını belirtmiştir (bkz. AYM, E.2019/16, K. 2019/15, 14.3.2019, § 13) 85 Aynı yönde AİHM kararları için bkz. A ve B/Norveç [BD], B. No: 24130/11 ve 29758/11, 15.11.2016, §§ 107,136 ve 138; Matthildur Ingvarsdottir/İzlanda [k.k.], B. No: 22779/14, 4.12.2018, §§ 45, 46. 86 E.T.Y.İ. A.Ş., B. No: 2013/596, 8.5.2014, § 28.