Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

134 Temel Haklara İlişkin Anayasal Güvencelerin Vergi Hukukundaki Güvenceleri Daraltıcı ... ulusal hukukumuzdan daha güçlü olduğu varsayımıyla kabul edildiği anlaşılan Anayasa’nın 90. maddesindeki “ Usulüne göre yürürlüğe konul- muş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır.” şeklindeki hüküm oldukça problematiktir. 105 E. KARARIN MÜKELLEF HAKLARI BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Mükellef haklarının büyük bölümü temel hak ve özgürlüklerin vergi alanındaki görünümüdür. 106 Mükellef haklarının tanınmasında genel amaç hukuk devleti olmanın gereği olarak vergi ilişkisinde zayıf taraf olan mükellefleri korumaktır. Çalışma konusu bakımından ver- gilendirmenin gerekçeli olması daha çok vergilendirme işleminin mu- hatabı olan mükelleflere yönelik bir işleve sahiptir. 107 Böylelikle mu- hatabın korunması bakımından “bilgilenme” sağlanmış olur. Gerekçe zorunluluğu muhatabın işlemden bilgi alma hakkının asgari düzeyine işaret eder. 108 Bu sebeple gerekçe işlem muhatabının savunma hakkı- nın bir parçası olma özelliğini taşır. Mükellef haklarının bazıları devletin mükelleflere karşı yapabile- ceklerine sınır çizerken, bazıları da yapması gerekenler bakımından devlete yükümlülükler yükler. Bir başka ifadeyle vergileme bağlamın- da devletin mükelleflere karşı müdahalesini sınırlandıran “negatif sta- tü hakları” yanında devletin yerine getirmesi gereken “pozitif yüküm- lülükler” bulunur. Böylelikle devlete karşı mükelleflere güvenceler sağlanmış olur. Vergilendirme işleminin gerekçeli olmasının altında temel haklara ve insan kişiliğine saygı yatar. 109 Bu çerçevede kişilerin mülkiyet hakkına müdahale niteliği taşıyan vergilendirme işlemlerin- de devletin gerekli usuli güvenceleri sağlaması ve mükellefleri işlemin gerekçeleri hakkında bilgilendirmesi gerekir. Çünkü AYM’nin Züliye 105 Bülent Algan, “Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği Hakkı Yaklaşımı: Hebat Aslan ve Firas Aslan Kararı Örneği”, Anayasa Yargısı Dergisi , 2015, Sayı 32, s. 204 106 Adnan Gerçek, Güneş Çetin Gerger, Çağatan Taşkın, Feride Bakar ve Simla Güzel, Mükellef Hakları, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2015, s. 21. 107 Tekin Akıllıoğlu, s. 9. 108 Tekin Akıllıoğlu, s. 9. 109 Tekin Akıllıoğlu, s. 19.