Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

157 TBB Dergisi 2021 (155) Fatih ŞAHİN Zilyetlik Türk Medeni Kanunu’nun 973. maddesinde “ bir şey üze- rinde fiili hâkimiyeti olan kimse o şeyin zilyedidir ” şeklinde tanımlanmıştır. Bir şey üzerinde zilyet olabilmek için zilyetlik iradesi ve fiili hâkimiyet gereklidir. Zilyetlik iradesi, bir şey üzerinde zilyet olma isteği şeklinde ifade edilirken, fiili hâkimiyet ise kişi ile eşya arasındaki ilişki olarak tanımlanmaktadır. Bu ilişki çok sıkı olabileceği gibi, fiili hâkimiyeti göstermesi şartıyla gevşek bir ilişki de olabilir. 19 Önemli olan doğru- dan doğruya veya dolaylı olarak eşyadan faydalanabilecek, onu kul- lanabilecek, koruyabilecek bir durumda olmaktır. Eşya üzerindeki fiili hâkimiyetin devamlılık arz etmesi de gerekmektedir. Bu devamlılık da eşyanın durumu, çeşidi, somut durumun özelliklerine göre belirlenir. Örneğin, bir mağazaya giren kişi eşyaları incelemek üzere kısa süreli- ğine eline aldığında onun zilyedi olmaz. Ceza hukukunda zilyetlik, mal üzerinde mülkiyet sahibi gibi ta- sarrufta bulunabilme yeteneği olarak tanımlanmış ve mal üzerindeki tasarruf yetkisi ve egemenlik faile geçmediği sürece, kişinin malın zil- yedi değil, malı elinde bulunduran kişi olacağı belirtilmiştir. 20 Güveni kötüye kullanma suçu açısından zilyetliğe baktığımızda suçun failinin malın zilyetliğine tam olarak sahip olması gerekir. Bu kapsamda mal üzerinde tam hâkimiyet sağlanmalı ve zilyet olma ira- desi bulunmalı, zilyetliğin devri rızaya dayalı olarak gerçekleştirilme- lidir. ab. Zilyetlik Türleri Zilyetlik genel olarak hakka dayanan-hakka dayanmayan, yalın-dere- celi zilyetlik, dolaylı zilyetlik -dolaysız zilyetlik, tek başına zilyetlik- birlikte zilyetlik, zilyet- zilyet yardımcılığı, hak zilyetliği, tek başına zilyet başkası için zilyet şeklinde ayrımlara tabi tutulmaktadır. 21 Şayet zilyetlik herhangi bir ayni ya da kişisel hakka dayanarak kurulmuş ise hakka dayanan zilyetlik söz konusu olur. Aksi durumda ise, yani herhangi bir hakka dayanmadan sağlanan zilyetlik ise hakka dayanma- yan zilyetlik olarak tanımlanır. Örneğin, kiralanan araç üzerinde hakka 19 Zilyetliğe dair ayrıntılı bilgi için bkz. Bilge Öztan, Medeni Hukukun Temel Kav- ramları, Turhan Kitabevi, Ankara 2008, s. 671. 20 Yazıcıoğlu, s. 775. 21 Öztan, s. 675.