Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

158 Güveni Kötüye Kullanma Suçu (TCK 155/1-2) dayanan zilyetlik söz konusu iken çalınan ya da gasp araç üzerinde hakka dayanmayan zilyetlik vardır. Güveni kötüye kullanma suçunun söz konusu olması için failin hakka dayanan bir zilyetliğe sahip olması gerekir. Eşya üzerinde tek bir zilyetlik hali varsa yalın zilyetlik , birden fazla zilyetlik hali varsa dereceli zilyetlik vardır. Eşyayı tek bir kişi zilyet olma iradesi ile elinde bulundurursa, tek başına zilyetlik-tek zilyetlik söz konusu olur. Eğer birden fazla kişi eşya üzerinde zilyetse birlikte zilyet- lik söz konusu olur. Bir kişi bir eşya üzerinde zilyetse eşya zilyetliği ; bir hak üzerinde zilyetse örneğin tapuya tescil edilmiş manzara kapatma- ma gibi bir sınırlı ayni hakka sahipse hak zilyetliği söz konusu olacak- tır. Ayni veya kişisel hakka dayanarak alınan mal üzerindeki zilyetlik kendisi için zilyetlik iken, başkasının nam ve hesabına kabul edilen eşya üzerindeki zilyetlik başkası için zilyetlik olarak tanımlanabilir. Güveni kötüye kullanma suçu açısından asli zilyet- feri zilyet, doğrudan-dolaylı zilyet, zilyet yardımcısı gibi kavramları biraz daha ayrıntılı açıklamak gerekir. Türk Medeni Kanunu’nun 974/2. maddesinde “Bir şeyde malik sı- fatıyla zilyet olan aslî zilyet, diğeri fer’î zilyettir.” hükmü yer almaktadır. Böylece, malı malik sıfatıyla elinde bulunduran kişinin asli zilyet, bu- nun dışında kalanların ise fer’i zilyet olduğu açıklanmıştır. Doktrinde bu tanımın eksik olduğuna dair eleştiriler yapılmıştır. Dereceli zilyet- likte bir başkasının üstün hakkını tanıyarak mala zilyet olan kimseler, bu üstün hakka sahip olduğu belirtilen kişilere göre fer’i zilyet olarak kabul edileceğini belirten görüşler olduğu gibi. 22 Kanunda sadece ma- lik olan kimselerin asli zilyet diğerlerinin fer’i zilyet olduğunun be- lirtildiğini ve bu nedenle sadece malik olanların asli zilyet olacağını belirten görüşler de vardır. 23 Çalışma konumuz zilyetlik olmadığından bu tartışmanın ayrıntısına girmeden kanundaki açıklık dolayısıyla sa- dece malik olanların asli zilyet olabileceğini düşündüğümüzü belirt- mekle yetiniyoruz. Güveni kötüye kullanma suçunda fail, fer’i zilyet konumundadır. Zira mülkiyet devredilmeksizin malın zilyetliği faile devredilmekte ve fail de bu devir olgusuna aykırı hareket etmektedir. Şayet malın zilyetliği ile birlikte mülkiyeti de karşı tarafa devredilmiş 22 Turhan Esener/Kudret Güven, Eşya Hukuku, Yetkin Yayınevi, Ankara 2008, s. 37. 23 M. Kemal Oğuzman/Özer Seliçi/Saibe Oktay Özdemir, Eşya Hukuku, Filiz Ki- tabevi, İstanbul 2006 s.57-58. Kenan Bulutoğlu, Emniyeti Suiistimal Cürümleri, İstanbul Üniversitesi Yayınları No:635, İstanbul 1955, s. 68.