Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

7 TBB Dergisi 2021 (155) Recep DOĞAN II- AİHM İÇTİHATLARINA GÖRE TUTUKLAMA TEDBİRİNİN HUKUKA UYGUNLUĞUNUN DENETİMİ 5. maddenin yorumlanmasına ilişkin AİHM içtihatlarına göre tu- tuklama tedbirinin hukuka uygunluğundan söz edebilmek için: a) Her şeyden önce kişinin bir suç işlediğine dair makul bir şüphenin bulunması, b) Tutukluluğun keyfi olmaması, makul şüpheye ek olarak özgür- lükten yoksun kılmanın gerekli olduğuna dair amaca uygun ve yeterli gerekçe sunulması, c) Tutukluluğun ölçülü olması, tutuklamaya alternatif diğer kont- rol tedbirlerinin yetersiz kalması halinde son çare olarak uygu- lanması, ç) İlgiliye özgürlükten yoksun kılmanın meşruluğuna adli bir ma- kam önünde itiraz etmesini sağlayacak bir itiraz başvurusu yapma olanağının sağlanması, d) Bu itiraz yolunun etkili olması, yani tutuklamanın hukuka uygun- luğunun ivedi bir biçimde incelenerek gerektiğinde ilgilinin ser- best bırakılmasını sağlayabilmesi, e) Nihayetinde tutukluluğun makul süreyle sınırlı olması ve ilgili hakkında ilk derece mahkemelerince henüz hüküm verilmemiş olması gerekir. Hakkında ilk derece mahkemelerinin hüküm ver- diği ve tutuklu yargılanmasına devam edilen kişilerin uzun süren tutukluluk hallerinde Sözleşme’nin 6 ve 5. 1 (a) maddesi geçerli olup bu durumda tutuklama tedbirinin hukuka uygunluğundan çok adil yargılanma hakkının ihlal edilip edilmediği denetlenmek- tedir. Aşağıda bu hususlar tek tek alınıp açıklanacaktır. A-Makul Şüphenin Bulunması Bir koruma tedbiri olan tutuklama kurumunun masumiyet ka- rinesiyle de bağlantılı olması ve geçici bir tedbir olması sebebiyle, AİHS’nin 5. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi gereğince, tutuk- lama tedbirinin uygulanabilmesi için, her şeyden önce kişinin bir suç işlediğine dair makul bir şüphenin bulunması gerekir. Bu yönüyle 5.