Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

8 AİHM Kararları Işığında Tutuklama Tedbirinin Hukuka Uygunluğunun Denetimi madde tutuklama için kuvvetli suç şüphesini arayan CMK’nın 100. maddesinden kısmen ayrılmakta olup makul şüphe kuvvetli şüphe- den daha az yoğun bir şüpheyi ifade etmektedir. 13 AİHM, yakalama, tutuklama ve gözaltına alma gibi özgürlükten yoksun kılan koruma tedbirleri kapsamında, tedbirleri uygulayan kol- luk kuvvetlerinin suç işlendiği konusunda sahip oldukları kötü niyet- ten uzak samimi bir şüphenin tedbiri uygulamak için yeterli olmadı- ğını belirtmektedir. Mahkeme şüphenin makul olması gerektiğini, bu özelliğin şüphe kavramına denetime elverişli objektif bir nitelik kazan- dırdığını, kolluk kuvvetlerinin aklından geçenlere, kişisel kanaate ve yoruma dayalı olarak ileri sürülebilecek sübjektif ve keyfi gerekçelerin önüne geçtiğini belirtmektedir. 14 Mahkeme’ye göre, tutuklama kararı- nın dayandırılması gereken “makul şüphe” kavramı Sözleşme’nin 5. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi tarafından getirilen korumanın temel unsurunu teşkil etmektedir. Bu bağlamda, makul şüphe, söz ko- nusu kişinin, atılı suçu işlediğine dair objektif bir gözlemciyi ikna et- meye uygun olguların ve bilgilerin varlığını gerektirmektedir. Bunun- la birlikte, inandırıcı olarak kabul edilebilecek bilgi ve olgular somut olayın koşullarının bir bütün olarak değerlendirilmesine bağlıdır. 15 Kişinin, atılı suçu işlediğine dair objektif bir gözlemciyi ikna et- meye uygun olguların iç hukukta cezai yaptırım öngören bir eylem veya olay hakkında olması gerekir. Bir başka deyişle, makul şüphe ko- nusunda varlığına dayanılan olgular suç olarak öngörülmüş bir fiile ilişkin olmalıdır. Dolayısıyla, tutuklu bulunan bir kişiye isnat edilen 13 Bahri Öztürk/Durmuş Tezcan/Mustafa Ruhan Erdem/Özge Sırma Gezer/Yase- min F. Saygılar Kırıt vd. (Editör, Bahri Öztürk), Ana Hatlarıyla Ceza Muhakemesi Hukuku, Güncellenmiş 4. Baskı, Seçkin, Ankara, 2017, s.303. 14 Case of Fox, Campbell and Hartley v. The United Kingdom, (no. 12244/86; 12245/86; 12383/86), §§ 19, 20, 30, 31, 30 August 1990. 15 Fox, Campbell and Hartley v. The United Kingdom, § 32; O’hara v. The United Kingdom, (no. 37555/97), § 34, 16 October 2001; Korkmaz ve diğerleri/Türkiye, (Başvuru no. 35979/97), § 24, 21 Mart 2006; Süleyman Erdem/Türkiye, (Başvuru no. 49574/99), § 37, 19 Eylül 2006; Çiçek/Türkiye, Kabul edilebilirlik hakkında karar, (Başvuru no. 72774/10), § 62, 3 Mart 2015; Ayşe Yüksel ve Diğerleri/Türki- ye, § 51; Mergen ve diğerleri/Türkiye, § 46; İrfan Güzel/Türkiye, § 42; Erarslan ve diğerleri/Türkiye, (Başvuru no. 55833/09, 55837/09, 55838/09 ve 55843/09), § 23, 19 Eylül 2018; Şahin Alpay/Türkiye, § 103; Mehmet Hasan Altan/Türkiye, § 124; Alparslan Altan/Türkiye, § 126; Selahattin Demirtaş/Türkiye (No.2), § 161; Ka- vala/Türkiye (Başvuru no.28749/18), § 127, 10 Aralık 2019, Kesinleşme 11 Mayıs 2020.