Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

19 TBB Dergisi 2021 (155) Recep DOĞAN ninde geçen, mahkemenin takdir yetkisini ve tutuklamanın ihtiyarili- ği prensibini koruyan “tutuklama nedeninin var sayılabileceği ” ibaresi ihmal edilmektedir. 57 Bununla birlikte kaçma veya delilleri karartma karinelerinin var sayılabileceğine ilişkin hükmün Anayasa’nın 19. maddesinin dördüncü fıkrasıyla da uyumlu olmadığı görülmektedir. Çünkü Anayasa’nın 19. maddesinde, kaçma, delilleri karartma veya bunlar gibi hallerde tutuklamaya başvurulabileceği gösterilmekte, “nedenleri var sayma” seçeneğinden söz edilmemektedir. Dolayısıyla bu suçlarda da tutuklama nedeninin mevcut olup olmadığı araştırıl- malıdır. 58 Bu bağlamda, AİHM, her türlü zorunlu tutuklama sistemi- nin, tek başına, Sözleşme’nin 5. maddesinin üçüncü fıkrası ile uyumlu olmadığını daha önce tespit ettiğini, 59 kanunda tutuklama nedenlerine ilişkin bir karine öngörüldüğünde, kişi özgürlüğüne saygı kuralından ayrılmayı gerektiren somut olayların varlığının yine de ikna edici bi- çimde gösterilmesi gerektiğine hükmetmiştir. 60 Yine dosyada mevcut her bir delil, bilgi veya olguya ilişkin özel bir değerlendirme yapılmaksızın sadece CMK’nın 100. maddesinin metni- ne ve dosyadaki mevcut delil durumuna yapılan muğlak ve genel bir atıf, 61 AİHM’ye göre, alternatif tedbirlerin araştırıldığı hususuna ge- rekçe teşkil edemez. Nitekim Anayasa Mahkemesi eski üyesi Alparslan Altan ’a ilişkin olarak verdiği kararında bu hususu dile getiren Mahke- 57 Bıçak, s. 646; Katoğlu, s.22; Öztürk/Tezcan/Erdem/Gezer/Kırıt vd. s.306; Soyas- lan, s.322; Şahin, s.298; Yenidünya/İçer, s.330-331; Erdener Yurtcan, Ceza Yargı- laması Hukuku, 15. Bası, Adalet Yayınevi, Ankara, 2018, s.329; Feridun Yenisey, “Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Kararlarının Ceza Muhakemesi Huku- ku Açısından Değerlendirilmesi: Tutuklama”, Anayasa Yargısı Dergisi , 2016, C. 33, s. 213-229; s.224; Nevzat Toroslu/Metin Feyzioğlu, Ceza Muhakemesi Hukuku, 18 Basım, Savaş Yayınları, Ankara, 2018, s. 256-257; Nurullah Kunter/Feridun Yeni- sey/Ayşe Nuhoğlu, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, Onsekizinci Baskı, Beta, İstanbul, 2010, s. 933-934; Yener Ünver/Hakan Hakeri, Ceza Muhakemesi Hukuku, 13. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017, s.344; Yusuf Solmaz Balo, “Tutuklama Koruma Tedbirinin Bireysel Başvuruya Konu Olması ve Anayasa Mahkemesi’nin İmtihanı”, Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi , 2015, C.3, S.1, s.1-57, s.9. 58 Nur Centel, “İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararları Işığında Tutuklama Hukukuna Eleştirel Yaklaşım”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araş- tırmaları Dergisi (MÜHF-HAD), 2011, C. 17, S. (1-2), s. 49-93, s.55; Nur Centel, “Tu- tuklama Uygulamasında Sorunlar”, İÜHFM, (İstanbul Hukuk Mecmuası) , 2013, C. 71, S. 1, s. 193-206, s.195. 59 Ilijkov v. Bulgaria, (no. 33977/96), § 84, 26 July 2001. 60 Contrada v. Italy, (no.92/1997/876/1088), §§ 58-65, 24 August 1998. 61 Hakim Aydın/Türkiye, §§ 15, 40.