Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

21 TBB Dergisi 2021 (155) Recep DOĞAN kararlar, hiçbir durumda, bir kişinin tutuklanmasını ve tutukluluk ha- linin devamını haklı göstermek için yeterli olarak değerlendirilemez. Bu nedenle, CMK m. 101/2 gereğince tutuklamaya, tutuklamanın devamına veya tahliye isteminin reddine ilişkin kararlarda, karara dayanak teşkil eden hukuki ve fiili nedenlerin gerekçesi gösterilirken, yukarda belirtilen AİHM içtihatlarının gerekleri yerine getirilmelidir. Gerekçe sayesinde, tutuklamanın kanuna uygun yapılıp yapılmadığı anlaşılacak, sanık ve müdafii tutuklamanın nedeni konusunda bilgi edinerek savunma yapabilecek, itiraz merciinin ise denetim yapabil- mesi mümkün olacaktır. 69 Zira kararın gerekçesiz olması durumunda şüpheli, itiraz kanun yolu aşamasında kararın hangi noktalarına karşı görüş bildireceğini bilemez. Bu ise, savunma hakkının kısıtlanması de- mek olup adil yargılanma hakkını da ihlal eder. 70 D- Tutuklama Tedbirine Karşı Adli Bir Makama İtiraz Hakkının Bulunması AİHM birçok kararında, Sözleşme’nin 5. maddesinin üçüncü fık- rasının Sözleşme’nin 5. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi ile be- raber, bir suç işlediği şüphesiyle tutuklanan kişinin özgürlüğünden haksız ve keyfi olarak mahrum edilmesine karşı teminat sağladığını, tutuklamanın ( detention) makul olmaktan çıktığı andan itibaren serbest bırakılmasını zorunlu kıldığını hatırlatmaktadır. Bu bağlamda AİHM’ye göre, Sözleşme’nin 5. maddesinin üçüncü fıkrası, bir suç işlediği şüphesiyle tutuklanan kişinin, adli bir makama erişimini güvence altına almakla yetinmemektedir. 71 Bir başka deyişle tutuklanan kişiye, özgürlükten yoksun kalma ile ilgili olarak sadece adli bir adli makama erişim hakkı tanımak, Sözleşme’nin 5. maddesi- nin üçüncü fıkrasından kaynaklanan yükümlülüklerin tam anlamıyla yerine getirildiği anlamına gelmez. Bu yükümlülüklerin tam olarak yerine getirebilmiş sayılması için, özgürlüğünden yoksun bırakılan 69 Centel, 2011, s. 58; Kunter/Yenisey/Nuhoğlu, s.941. 70 Öztürk/Tezcan/Erdem/Gezer/Kırıt vd. s. 310-311; Yenisey, s.221; Case of Salov v. Ukraine, (no. 65518/01), §§ 89-92, 6 September 2005. 71 Assenov and Others v. Bulgaria (no. 90/1997/874/1086), § 146; 28 October 1998; Aquilina v. Malta [GC], (no 25642/94), § 47, 29 April 1999; Abdulsitar Akgül/ Türkiye, (Başvuru no. 31595/07), § 19, 25 Haziran 2013; Vedat Doğru/Türkiye, (Başvuru No. 2469/10), § 54, 5 Nisan 2016.