Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

321 TBB Dergisi 2021 (155) İlker ZEYREK lenilmesi gerekmektedir. Ayrıca, bu hak sadece yapılması ilgililerin talebine bağlı idari işlemler bakımından değil, aynı zamanda idarenin re’sen tesis edeceği idari işlemler hakkında da geçerlidir. 62 Bu sebeple, dinlenilme hakkının yönetime katılım işlevi bakımından yalnızca bi- rel işlemlerde değil, düzenleyici nitelikteki işlemlerde de uygulanması gerekmektedir. İdarenin düzenleyici işlemi tesis etme aşamasında, va- tandaşların görüşlerinden yararlanması da demokratik bir yönetimin gereğidir. 63 Demokratik bir idareyi ve hukuk devletini gerçekleştirmeye hiz- met eden, 64 bireylerin kendilerini idare karşısında ifade edebilmeleri- ni ve/veya savunabilmelerini de kapsayan dinlenilme hakkı, idareye mutlak suretle bireyin talepleri doğrultusunda işlem tesis etme mükel- lefiyeti vermemektedir. Bu hakkın doğurduğu yükümlülük, idarenin bireyin görüşlerini dikkate alma yükümlülüğüdür. 65 Sonuç olarak dinlenilme hakkı, idari işlemin yapılış sürecinde açıklık ve katılım ilkelerine hizmet eden ve haklarını, özgürlüklerini yahut mevcut hukuki durumlarını sınırlayan bir idari işlemin tesisi sürecinde, işlemin ilgilisine kendi vakıa ve delillerini ileri sürme fırsatı tanıyarak onu idari usulün bir parçası haline getiren, önemli bir usuli güvencedir. B. Bilgi Edinme Hakkı Bilgi edinme hakkı; bireylerin, kamu kurum ve kuruluşlarının icra ettikleri görevlerden dolayı sahip oldukları bilgilere gerek başvurula- 62 Çebi Buğdaycı, s. 33. 63 Doktrinde savunma hakkının, kanunla düzenlenmemiş olsa dahi hukukun genel ilkesi niteliğinde bir ilke olarak kabul edildiği ve bu ilkenin “audi alteram par- tem (diğer tarafı da dinle)” özdeyişiyle ifade edildiği, ancak bu ilkenin muhake- me hukukundan esinlenilmiş olması ve idarenin, işlemin yapılışı sürecinde bir muhakeme makamı değil bilakis işlemin tarafı oluşu sebebiyle savunma ilkesinin hukukun genel ilkesi olarak kabulünün mümkün olmadığına ilişkin görüş için bkz. Kemal Gözler, İdare Hukuku, C. I, 2. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2009, (İdare Hukuku), s. 864. 64 Gül Üstün/Turan Yıldırım (Ed.) /Melikşah Yasin/Nur Kaman/H. Eyüp Özdemir/Özge Okay Tekinsoy, İdare Hukuku, 7. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018, s. 540. 65 Lütfi Duran, “İdari Usul İlkeleri ve Kapsadığı Konular”, “İdari Usul Kanunu Hazırlığı” Uluslararası Sempozyumu, 17-18 Ocak 1998, T.C. Başbakanlık Basımevi, Ankara, 1998, s. 31.