Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

341 TBB Dergisi 2021 (155) Burç Volkan ZOR ri usul ilkelerinin de tek bir çatı altında toplandığı herhangi bir düzen- leme bulunmamaktadır. Hukukun evrensel kurallarından, içtihatlar- dan ve diğer ülkelerde belirlenen kurallardan çıkarım yapacak olursak önemli idari usul ilkelerini; re’sen araştırma (soruşturma) ilkesi, usul ekonomisi ilkesi, dinlenilme hakkı, bilgi edinme ve belgelere erişim hakkı, danışmanlık ve hukuki yardım, gerekçe ilkesi ile başvuru yol- larının gösterilmesi şeklinde sayabiliriz. 31 Bu idari usul ilkelerinin ve içtihatların ışığında disiplin hukukunda uygulama alanı bulan idari usul ilkeleri aşağıda (Bölüm III) incelenecektir. II. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA VE TÜRK HUKUKUNDA DİSİPLİN REJİMİ A. Karşılaştırmalı Hukukta Disiplin Rejimi ve Yaptırımları Karşılaştırmalı disiplin hukuku sistemleri incelendiğinde karşımı- za “hiyerarşik sistem (İngiliz sistemi)”, “yarı yargısal sistem (Fransız sistemi)” ve “yargısal sistem (Almanya sistemi)” olarak adlandırılan üç temel sistem çıkmaktadır. “İngiliz sistemi” olarak adlandırılan disiplin hukuku sisteminde disiplin amiri, disiplin soruşturmasının bir tarafı ve kesin karar merci- idir. Hiyerarşik yapıya uygun bir disiplin sistemi vardır. İngiltere’de idare hukuku disiplininin gelişmemesinin sonucu olarak; memur re- jimini belirleyen ve memurluk tanımını yapan herhangi bir mevzuat bulunmamaktadır. Kamuda istihdam edilen personel geleneksel uygulamalar sonu- cu “memurlar”, “parlamento tarafından istihdam edilenler” ve “diğer kamu görevlileri” olmak üzere üç grupta toplanmaktadır. 32 Çalışan- lar hakkında uygulanan disiplin hükümleri, merkezi idare tarafından çıkarılan ve disiplin rejiminin genel çerçevesini çizen düzenlemeler 33 31 Kalabalık, İdare Hukuku Dersleri (Cilt: II), s. 146-162; Akyılmaz, Sezginer ve Kaya, Türk İdare Hukuku, s. 513-533. 32 Hülya Eşki Uğuz, “İngiliz Kamu Personel Yönetimine Genel Bir Bakış: Kamu Hiz- metlerine Giriş, Performans Değerlendirme ve Disipline İlişkin Düzenlemeler”, Sayıştay Dergisi , Cilt: 78, s. 131; Küçük, “657 sayılı Kanun Kapsamında Disiplin Cezaları ve Ceza Hukuku ile Ceza Muhakemesi Hukuku Genel İlkelerinin Disip- lin Hukukunda Uygulanabilirliği”, s. 147. 33 ACAS-Disiplin ve Şikâyet İşlemlerinin Uygulamasına İlişkin Kod (The ACAS Code of Practice on Disiplinary and Grievance Procedures), Fırsat Eşitliği Komis-