Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

355 TBB Dergisi 2021 (155) Burç Volkan ZOR B. Savunma Hakkının Dokunulmazlığı İlkesi Hukuk devleti ilkesinin gereklerinden birisi de adil yargılanma hakkıdır. Adil yargılanma hakkı kapsamında adil ve hukuka uygun bir hüküm verilebilmesi için mutlaka kişilere savunma hakkı veril- meli ve bu hak korunmalıdır. 57 Adil yargılanma hakkı ile ilgili olarak Anayasa’nın 36’ncı maddesi şu hükme yer vermiştir: “Herkes, meş- ru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hak- kına sahiptir.” Ceza yargılaması usulüne benzer usullerle uygulanan disiplin hukuku açısından da Anayasa’nın 129/2 maddesi “Memur- lar ve diğer kamu görevlileri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve bunların üst kuruluşları mensuplarına savunma hakkı tanınmadıkça disiplin cezası verilemez.” hükmü ile savunma hakkını düzenlemiştir. 58 Anayasa’nın 129’uncu maddesi savunma hakkını genel bir hüküm olarak düzenlememiş, savunma hakkı tanınması gereken kişiler bu hükümde sınırlı olarak sayılmıştır. 59 Savunma hakkı Anayasa’da ge- nel hüküm olarak yer almasa bile disiplin hukuku ile ilgili mevzuatın tamamında düzenlenmiştir. 60 Ancak mevzuatta bu yönde bir düzenle- 57 Hamide Zafer, “Savunma Hakkı ve Sınırları”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakülte- si Hukuk Araştırmaları Dergisi , Cilt: 19, Sayı: 2, Yıl: 2013, s. 516. 58 Bahtiyar Akyılmaz, “Anayasal Esaslar Çerçevesinde Kamu Personeli Disiplin Hu- kuku ve Uygulamadaki Sorunlar”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , Cilt: 6, Sayı: 2, Yıl: 2002, s. 251; Akyılmaz, Sezginer ve Kaya, Türk İdare Hukuku, s. 713; Çağlayan, İdare Hukuku Dersleri, s. 187. 59 Tahir Muratoğlu, “Yargısal Faaliyetler Bağlamında Tesis Edilen Disiplin Yaptı- rımları ve Bu Yaptırımların Hukuka Uygunluğu”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakül- tesi Dergisi , Cilt: 19, Yıl: 2014, s. 105. 60 İstisnai olarak 6413 sayılı Kanun, madde 13/6: “Firar ve izin tecavüzü gibi ilgilinin bulunamaması nedeniyle savunma almayı imkânsız hâle getiren zorunlu hâller gereğince verilecek Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezasında savunma alınmaz.” Sa- vunma alınmasının zorunlu olduğunu düzenleyen örnek mevzuat hükümleri için bkz. Kürek Federasyonu Disiplin Talimatı, madde 72: “Savunma istenmeden ceza verilmez.”; 3224 sayılı Kanun, madde 44/3: “Meslek mensubu hakkında savunma alınmadan disiplin cezası verilemez.”; 3568 sayılı Kanun, madde 48/11: “Meslek mensubu hakkında savunması alınmadan disiplin cezası verilemez.”; 5174 sayı- lı Kanun, madde 90: “Disiplin soruşturmalarında ve verilecek para cezalarında, isnat olunan hususun ilgiliye yazılı olarak bildirilmesi, savunmasının istenmesi ve bu savunma için en az on günlük bir süre tanınması zorunludur.”; 5275 sayılı Kanun, madde 47/4: “Savunma alınmadan disiplin cezası verilemez.”; 657 sayı- lı Kanun, madde 130: “Devlet memuru hakkında savunması alınmadan disiplin cezası verilemez.”; 2802 sayılı Kanun, madde 71/1: “Hâkim ve savcılar hakkında,