Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

391 TBB Dergisi 2021 (155) Melih IŞIK / Osman Levent ÖZAY Yukarıda sayılan hallerle birlikte, yürürlükte olan bir hüküm se- bebiyle talep edilen hukukî koruma ışığında açılan bir dava devam ederken hükmün yürürlükten kaldırılması, davayı konusuz bırakan bir durumdur. Nitekim henüz davanın ikame edildiği anda, hüküm yürürlükte olduğundan davanın dinlenebilir olması noktasında bir so- run bulunmamaktadır. Ancak dava devam ettiği esnada, talebe daya- nak hukukî normun yürürlükten kalkması, talebin yerindeliğini doğ- rudan etkilemekte, davacının daha önceki mevcut hukukî korunma ihtiyacını ortadan kaldırmaktadır. Başka bir deyişle, davacının korun- ma talep edebileceği norm, davanın görülmeye devam ettiği an için artık mevcut değildir. Bu durumun gerçekleşeceğinin öngörülmesi, davanın açıldığı an itibariyle davacıdan beklenilemez. Mevcut şartlar altında yargılamaya devam edilmesine gerek olmadığından, mahke- mece buna uygun ve hakkaniyetli bir karar verilmesi gerekir. B. Mahkeme Tarafından Verilecek Karar 5403 sayılı TKAKK m. 8/İ/2’nin yürürlükten kaldırılması ile sı- nırdaş arazi maliklerinin önalım haklarına dayanan mevcut derdest davalar konusuz kalmıştır. Bu noktada açıklanması gereken iki nokta vardır: mahkemenin vereceği kararın türü ile yargılama giderlerine ilişkin karar. 1. Kararın Niteliği Medeni yargılama hukukunda, kararlar kural olarak ara karar ve nihaî karar olarak ikiye ayrılmaktadır. Ara kararlar, hakimin çözü- me vardıktan sonra dosyadan elini çekmesini gerektirmeyen kararlar iken, nihaî kararlar ise davayı sona erdiren ve hâkimin dosyadan elini çekmesine neden olan kararlardır. 54 Nihaî kararlar kapsamında usule veya esasa ilişkin (hüküm) nihaî kararlar 55 yanında hüküm kurulması- na gerek olmayan haller 56 de gösterilmektedir. 54 Pekcanıtez/Atalay/Özekes, s. 427; Boran Güneysu, s. 105 vd.; Ali Cem Budak/ Varol Karaaslan, Medenî Usul Hukuku, 4. Baskı, Ankara 2020, s. 302. 55 Saim Üstündağ, Medenî Yargılama Hukuku, 7. Bası, İstanbul 2000, s. 800. 56 Boran Güneysu, s. 141 vd.; Tanrıver, Usûl, s. 1045. Üçüncü ayrım olarak konusuz kalma halinin işaret edilmesine ilişkin, bkz. Kuru, C.III, s. 3015; Arslan/Yılmaz/ Taşpınar Ayvaz/Hanağası, s. 484; Murat Atalı/İbrahim Ermenek/Ersin Erdoğan, Medenî Usûl Hukuku, 3. Bası, Ankara 2020, s. 551.