Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

393 TBB Dergisi 2021 (155) Melih IŞIK / Osman Levent ÖZAY Verilecek bu hüküm, tespit hükmü niteliğindedir. 61 Keza mahke- me bu kararı ile dava konusu hakkın artık mevcut olmadığını tespit etmektedir. 62 Uyuşmazlık mahkemenin usule veya esasa ilişkin bir in- celemesi sonucu sona ermemekte; hayatın olağan akışı, tarafların veya üçüncü kişinin iradesi gereğince ortadan kalkmaktadır. 63 Davanın konusuz kalması üzerine verilen karar verilmesine yer olmadığı kararı, esasa ilişkin bir değerlendirme içermediği için “hü- küm” mahiyetinde değildir. Bu kararın icra edilmesi de söz konusu olmaz. 64 Öte yandan usule ilişkin nihaî bir karar olduğundan da bah- sedilemez. 65 Nitekim usule ilişkin nihaî karar, kural olarak usul ku- rallarına aykırılık nedeniyle verilip eksikliğin giderilmesi halinde ye- niden dava açılmasına mâni değildir. Oysa davanın konusuz kalması kararından sonra aynı davanın yeniden açılması mümkün değildir. Bu gerekçelerle davanın konusuz kalması üzerine verilen karar, esas veya usule yönelik verilen kararların istisnası olarak kabul edilmektedir 66 . Karar verilmesine yer olmadığı nihaî bir karar olduğu için kanun yo- luna da götürülebilir 67 . 2. Yargılama Giderlerine İlişkin Değerlendirme Mahkeme tarafından tayin edilmesi gereken diğer husus, yargıla- ma giderleridir. HMK m. 331/1’e göre hâkim, “ davanın açıldığı tarihte- 61 Meriç, s. 225. “… Ne var ki, dava açıldıktan sonra ortaya çıkan bir olay nede- niyle artık dava konusu edilen talep hakkında olumlu ya da olumsuz bir karar verilmesine gerek ya da neden kalmıyorsa, burada davanın konusuz kalmasından söz edilebilir. Böyle bir durum söz konusu olduğunda mahkemenin yargılamaya devam etmesine gerek yoktur. Bu durumda mahkemenin bir tespit hükmü niteli- ğinde olmak üzere esas hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar vermesi gerekir. …” Yargıtay 20. HD, E. 2015/2478 K. 2016/3518 T. 28.3.2016 (lexpera. com.tr). Sulh halinde de mahkemece çekişmenin kalmadığının tespitine dair karar verileceğine ilişkin, bkz. Agah Kürşat Karauz, Sulh Sözleşmesi, Ankara 2014. 62 Kuru, C. III, s. 3023; Kuru, El Kitabı, s. 883. 63 Boran Güneysu, s. 146; Tanrıver, Usûl, s. 1083. 64 “… dava açıldıktan sonra meydana gelen bir nedenle dava konusunun ortadan kalkması halinde işin esası hakkında infaz kabiliyeti olan bir hüküm kurulma- maktadır. …” Yargıtay 3. HD, E. 2019/1797 K. 2019/8761 T. 05.11.2019 (kararara- ma.yargitay.gov.tr). 65 Bu kararın usule ilişkin nihaî karar olduğuna ilişkin, bkz. Börü/Görgün/Tora- man/Kodakoğlu, s. 659. 66 Boran Güneysu, s. 147. Yapılan işlemin gerçekte bir karar olup olmadığının dahi şüpheli olduğuna dair, bkz. Tanrıver, Usûl, s. 1084. 67 Hanağası, s. 340.