Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

33 TBB Dergisi 2021 (155) Recep DOĞAN durum 113 olup kanundaki düzenlemede bir zafiyet varsa bu düzenle- menin de şüpheli veya sanık lehine yorumlanması gerekir. 114 Nihaye- tinde, CMK’nın 102. maddesindeki süreler soruşturma, kovuşturma, istinaf, temyiz gibi ayrımlar yapılmaksızın ortaya konmuş, suç isnadı- nın yapılmasıyla başlayan ve hükmün kesinleşmesiyle sona eren tüm ceza muhakemesi evreleri için geçerli olan sürelerdir. 115 Öte yandan tutukluluğun makul süreyi aşması, tutukluluk için ka- nunda öngörülen azami sürenin aşılmasından farklı olup tutukluğun azami süreyi aşmadığı hallerde dahi tutukluluğun makul süreyi aşma- sı mümkündür. 116 Tutukluluğun makul süreyi aşmamasını sağlamak öncelikle ulusal adli makamlara düşen bir görevdir. Bu görevi yerine getirmek için ulusal mahkemeler, masumiyet karinesinin gereklerini dikkate alarak, Sözleşme’nin 5. maddesinde belirlenen kurala bir istis- na getirmeyi haklı kılabilecek, kamu yararına uygun ya da aykırı nite- likteki bütün koşulları incelemek ve bu incelemeye dair gerekçelerini kararlarında belirtmek durumundadırlar. 117 Sözleşme’nin 5. maddesinin üçüncü fıkrası gereğince tutuklulu- ğun makul süreyi aşıp aşmadığı hususunda, AİHM, ulusal mahkeme- ler tarafından verilen kararlarda yer alan ve başvuranın salıverilme taleplerinde ya da diğer başvurularında ileri sürülen gerekçelere da- yanarak ihlal olup olmadığını incelemektedir. 118 Bu inceleme sırasında AİHM, her somut olayın kendi şartlarında, özellikle ulusal makam- lar ve başvuran için söz konusu olan tehlikenin ağırlığını ve davanın karmaşıklığını göz önüne alarak değerlendirme yapmaktadır. 119 Bu 113 Centel, 2011, s.67; Toroslu/Feyzioğlu, s.264. 114 Özbek/Doğan/Bacaksız/Tepe, s.283. 115 Baytaz, s.143; Toroslu/Feyzioğlu, s.264; Yenidünya/İçer, s.341. 116 Balo, s.35-36. Anayasa Mahkemesi, (Başvuru no. 2012/239, 2012/521), §.51; Ana- yasa Mahkemesi (Başvuru no. 2012/521), §§ 48-49. 117 Nedim Şener/Türkiye, (Başvuru no. 38270/11), § 70, 8 Temmuz 2014; Selahattin Demirtaş/Türkiye (No.2), § 187. Uzun süren tutukluluk halleri sebebiyle Türkiye aleyhine verilen diğer kararlar için bkz. Centel, 2011, s.64-65; Centel, 2013, s.198- 199; Güleç, s.46-48; Kunter/Yenisey/Nuhoğlu, s.960-961; Özen/Güngör/Ergün, s.185; Tezcan/Erdem/Sancakdar/Önok, s.285-289. 118 Neumeister v. Austria, 27 June 1968, p. 37, §§ 4-5, Series A no. 8; Wemhoff v. Ger- many, p. 20-21, § 12; Letellier v. France, § 35; Buzadji v. the Republic of Moldova, § 91; Selahattin Demirtaş/Türkiye (No.2), § 187. 119 Wemhoff v. Germany, p.20, §10; p.21 §14, p.22 § 17; 27; Mooren v. Germany, § 106; S.T.S. v. the Netherlands, § 43; Shcherbina v. Russia, § 62; Şahin Alpay/Türkiye, § 134; Mehmet Hasan Altan/Türkiye, § 162; Kavala/Türkiye, § 179.