Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

34 AİHM Kararları Işığında Tutuklama Tedbirinin Hukuka Uygunluğunun Denetimi bağlamda, her somut olayın kendi koşullarına göre değerlendiril- mesi gereken tutukluluğun makul süreyi aşıp aşmadığı hususunda, AİHM’nin uyuşturucu madde ticareti suçu kapsamında geçirilen 3 yıl 1 ay 27 günlük tutukluluk süresini makul gören kararları vardır. 120 Yukarda kısmen değinildiği üzere, Sözleşme’nin 5/3 madde- si kapsamında makul süreyi aşmaması gereken tutukluluk halidir, yargılama değildir. Yargılamanın makul süreyi aşmaması gerekti- ği ise Sözleşme’nin 6. maddesinde düzenlenmiştir. Nitekim AİHM Sözleşme’nin 6.maddesinin birinci fıkrasının, ceza yargılaması da dâhil olmak üzere yargılamanın makul süre içinde sonuçlanıp sonuç- landırılmadığı konusunda mahkemeye denetim yetkisi verdiğini, bu durumda yargılamanın uzunluğunun makul olup olmadığına dair de- ğerlendirmenin, davanın koşullarının yanı sıra, davanın karmaşıklığı ve başvuranlar ile ilgili makamların davranışlarının dikkate alınması suretiyle gerçekleştirildiğini belirtmektedir. 121 Bu bağlamda AİHM, Bozkaya kararında yargılamanın 19 Kasım 2003 tarihinde başvuranın tutuklanması ile başladığını ve 18 Şubat 2009 tarihinde Yargıtay’ın verdiği nihai karar ile sona erdiğini, iki dereceli yargılama sisteminde davanın Yargıtay’ca iki kez incelendi- ğini, yargılamanın toplam 5 yıl 3 ay sürdüğünü, mahkeme önündeki davanın karmaşık olmadığını, Yargıtay tarafından gerçekleştirilen ilk temyiz incelemesinin neredeyse 10 ay, ikinci temyiz incelemesinin ne- redeyse 2 yıl sürdüğünü, dolayısıyla toplam sürenin neredeyse yarısı- nın Yargıtay aşamasında geçtiğini belirterek, yargılamanın aşırı uzun sürdüğüne ve makul süre koşulunu sağlamadığına karar vermiştir. 122 Yine Girişen kararında, AİHM, başvuranın 22 Aralık 2001’de terör örgütüne üye olma suçundan gözaltına alındığını, hakkında ilk yargı- lamanın Diyarbakır Devlet Güvenlik Mahkemesi’nde başlayıp, ilk ka- rarın 12 Haziran 2008 tarihinde Diyarbakır Ağır Ceza Mahkemesi’nce 120 van der Tang v. Spain, §§ 55,58, 75-76. 121 Pélissier and Sassi v. France [GC], (no. 25444/94), § 67, 25 March 1999; Bozkaya/ Türkiye, (Başvuru no. 46661/09), § 59, 5 Eylül 2017, Nihai 5 Aralık 2017; Girişen/ Türkiye, (Başvuru no. 53567/07), § 64, 13 Mart 2018. 122 Bozkaya/Türkiye, § 60. Sözleşme’nin 6/1 maddesinin ihlal edildiğine ilişkin ka- rarlar için ayrıca bkz. Güngil/Türkiye, (Başvuru no. 28388/03), § 24, 10 Mart 2009; Daneshpayeh/Türkiye (Başvuru no. 21086/04), § 28,16 Temmuz 2009; Hayrettin Demir/Türkiye, (Başvuru no. 2091/07), § 54, 24 Temmuz 2012.