Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

440 Çevrimiçi Eğitimde Üniversite Öğrencilerinin Kişisel Verilerinin İşlenmesinin Hukuki Sebepleri Kanun açık rızayı, belirli bir konuya ilişkin, bilgilendirilmeye da- yanan ve özgür iradeyle açıklanan rıza olarak tanımlamıştır (m.3/1,a). Madde gerekçesinde açık rıza 95/46 EC sayılı Direktif dikkate alına- rak tanımlanarak, rızanın ilgili kişinin kendisiyle ilgili veri işlenme- sine, özgürce, konuyla ilgili yeterli bilgi sahibi olarak, tereddüde yer bırakmayacak açıklıkta ve sadece o işlemle sınırlı olarak verdiği onay beyanı şeklinde anlaşılması gerektiği ifade edilmiştir 73 Kanun ile ön- görülmüş diğer sebeplerin mevcut olmayıp açık rıza temelinde kişisel veri işlenecek hallerde, veri sorumlusunun hukuka uygunluk sınırla- rı içinde kalabilmesi, açık rızanın geçerli şekilde alınmasına bağlıdır. Aşağıda, çevrimiçi eğitim uygulamalarında öğrencilerin ses ve görün- tü verilerinin işlenmesi, açık rızanın geçerli kabul edilebilmesi için ge- rekli unsurlar çerçevesinde incelenecektir. a. Açık Rızanın Unsurları (1) Rızanın Özgür İradeyle Açıklanmış Olması Çevrimiçi eğitim ve sınav uygulamaları sırasında öğrencilerin ses ve görüntü verilerinin işlenmesinde açık rızanın yasal temel teşkil et- mesi bakımından en önemli sorun, rızanın özgürce/serbestçe verilme- sidir. Rızanın serbestçe verilmiş olduğundan bahsedebilmek için, ilgili kişinin rıza verip vermemek konusunda gerçekten seçeneğe sahip ol- ması, rıza vermemesi halinde olumsuz herhangi bir sonuca maruz kal- mayacak olması ve istediği zaman rızasını geri alabilmesi koşullarının bulunması gerekir. 74 Farklı şekillerde ortaya çıkabilecek ve ilgili kişi üzerinde uygun- suz bir baskı ya da etki oluşturarak onun özgür iradesini kullanmasını engelleyen herhangi bir unsur, rızayı geçersiz kılar. 75 Çevrimiçi eğitim sürecinde, derse veya sınava katılımın, öğrencilerin ses ve görüntü ve- rilerinin işlenmesi konusunda rıza vermeleri şartına bağlı tutulması, aksi halde katılımlarının mümkün olmaması halinde, derse veya sına- va katılmamak öğrenci bakımından olumsuz sonuçlara neden olaca- ğından, bu koşulda alınacak rıza geçerli değildir. 76 73 6698 sayılı Kanun 3. madde gerekçesinden. https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/ donem26/yil01/ss117.pdf 74 GDPR Recital 42 https://gdpr-info.eu/recitals/no-42/ 75 Article 29 Working Party Guidelines on consent under Regulation 2016/679, s.6. 76 İlgili kişinin açık rızasının alınmasının, bir ürün veya hizmetin sunulmasının ya