Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

473 TBB Dergisi 2021 (155) Ayşe Füsun ARSAVA Siyasi olarak takip edilme koşulunun yerine gelmemesi nedeniyle mülteci statüsünün tanınmadığı durumlarda da menşe ülkedeki ha- pishane koşulları, insanlık dışı muamele görme riski nedeniyle ulus- lararası korumaya ihtiyacı bulunan üçüncü devlet yurttaşları için aynı şekilde ikâme edici (subsidier) mütecanis bir koruma statüsü kabul edilmiştir. Sekunder BirlikHukuku’nda da yasa dışı göçlemücadele bağlamın- da belirleyici düzenlemeler bulunmaktadır. Dış sınırların korunmasına matuf Komisyon programı (üçüncü devletlerle bölgesel koruma prog- ramı) yanı sıra, 36 yasa dışı göçün önlenmesi ve yasa dışı ikâmet eden üçüncü devlet yurttaşlarının sınır dışı edilmesine ilişkin uyumlaştırma direktifleri bulunmaktadır. Bu bağlamda ilk grupta yer alan direktifler üye devletlere yasa dışı giriş yapanlara, 37 işverenlere 38 ve insan kaçak- çılarına 39 karşı önlem alma yükümlülüğü getirmektedir. İkinci grupta yer alan direktifler üye devletlerin sınır dışı etme düzenlemelerine ve prosedürüne ilişkindir. Sınır dışı etmek zor bir prosedürdür. Geri gön- derme sınır dışı etmekten farklı bir müessese olarak gönderilecek kişiyi kabul edecek bir devletin bulunmasını gerektirmektedir. Uluslararası Hukuka göre hiçbir üçüncü devletin, kendi vatandaşı dışında gönde- rilecek bir kişiyi kabul etme mükellefiyeti bulunmamaktadır. Üçüncü devletin kendi vatandaşını geri almaktan kaçınması ise sadece Ulusla- rarası Hukukun zafiyeti olarak nitelendirilebilecek istisnai bir durum- dur. Vatandaşlığın tartışmalı olduğu durumlarda bu yol baştan kapa- lıdır. Menşe ülkeye geri gönderme, bu ülkeyle bir geri kabul anlaşması bulunması ve bu devletin bu kişiyi geri kabul etmesi durumunda müm- kündür. Vatandaşlığın açık olduğu durumlarda uluslararası koruma arayanların Cenevre Konvansiyonu ile bağlantılı olarak kendi ülkeleri- ne gönderilmesine AB’nin Çalışma Usulleri Hakkındaki Sözleşme’nin 78.madde, 1.fıkrasında yer alan Non-Refoulement prensibi sınırlama 36 KOM (2005) 388: Konseyin ve Avrupa Parlamentosunun bölgesel koruma prog- ramları konusunda bilgilendirilmesi 37 2011/36 tarih ve sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi, bknz.: ABl.2011 L 101/1 38 2009/52 tarih ve sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi, bknz.: ABl.2009 L 168/24 39 2011/38 tarih ve sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi, bknz.: ABl.2011 L 101/1