Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

38 AİHM Kararları Işığında Tutuklama Tedbirinin Hukuka Uygunluğunun Denetimi 6216 sayılı Anayasa Mahkemesi’nin Kuruluşu ve Yargılama Usul- leri Hakkında Kanun’un 45 ve 51. maddeleri arasında düzenlenen bi- reysel başvuru hakkı kapsamında, AİHM, Anayasa Mahkemesi’nin Sözleşme hükümlerinin ihlal edildiğini tespit etme ve ihlali giderme konusunda uygun yetkilerle donatıldığını ifade etmektedir. Bubağlam- da, AİHM, Sözleşme’ye aykırılık hallerinde, Anayasa Mahkemesi’nin tazminata hükmedebileceğini ve/veya ihlalin telafisine ilişkin yolları belirterek gerektiğinde ilgili yargı makamından ihlale sona verilmesini isteyebileceğini, ya da ilgilinin zararının mümkün olduğunca ihlalden önceki duruma ( statu quo ante ) getirilmesini isteyebileceğini belirte- rek, Anayasa Mahkemesi’nin ihlalin giderilmesine imkân veren uy- gun yetkilerinin bulunduğunu kabul etmiştir. 133 Mahkeme, Anayasa Mahkemesi’nin kararlarının, Anayasa’nın 153. maddesinin altıncı fık- rası gereğince devlet organlarını, tüm gerçek ve tüzel kişileri bağlayı- cı niteliğini dikkate alarak, bireysel başvuruya ilişkin olarak Anayasa Mahkemesi’nin kararlarının Türkiye’de yerel mahkemeler tarafından uygulanıp uygulanmayacağı hususunun öncelikle ( a priori ) sorgulan- ması gerekmediğini belirtmiştir. 134 Bu bağlamda AİHM’ye göre; Anayasa Mahkemesi kararlarının bağlayıcı niteliği karşısında, başvuranın tutukluluğunun Anayasa’ya aykırı olduğuna Anayasa Mahkemesi’nce karar verilmesi durumun- da, tutukluluk halinin devamını haklı gösteren yeni gerekçe ve deliller yerel mahkemelerce sunulmadıkça, tutukluluk hakkında karar ver- meye yetkili olan mahkemelerin başvuranın mutlaka suretle serbest bırakılmasını sağlayacak şekilde hareket etmesi gerekmektedir. 135 Do- layısıyla Anayasa Mahkemesi’nin Şahin Alpay ve Mehmet Hasan Altan hakkında bireysel başvuru üzerine verdiği ihlal ve salıverme kararla- rına rağmen, 136 Şahin Alpay’ın İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nce, 133 Ali Koçintar/Türkiye, § 41; Hasan Uzun/Türkiye, Kabul edilebilirlik hakkında karar, (Başvuru no. 10755/13), §§ 63-64, 30 Nisan 2013; Şahin Alpay/Türkiye, § 111; Mehmet Hasan Altan/Türkiye, § 132; Kavala/Türkiye, §§ 100-101. 134 Ali Koçintar /Türkiye, § 43; Hasan Uzun/Türkiye, § 66; Şahin Alpay/Türkiye, § 111; Mustafa Avcı/Türkiye, §§ 72-75; Mercan/Türkiye, Kabul edilebilirlik hakkın- da karar, (Başvuru no. 56511/16), §§ 17-30, 8 Kasım 2016; Mehmet Hasan Altan/ Türkiye, § 132. 135 Şahin Alpay/Türkiye, § 115; Mehmet Hasan Altan / Türkiye, § 136. 136 Şahin Alpay [GK], B. No: 2016/16092, 11.01.2018, R.G. tarih ve sayı: 19.01.2018- 30306; Mehmet Hasan Altan (2) [GK], B. No: 2016/23672, 11.01.2018, R.G. tarih ve sayı: 19.01.2018-30306.