Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

483 TBB Dergisi 2021 (155) Elif Can ÇALICI yorumları evcilleştirmeden içerebilen bir hareket, büyük bir demokratik değer taşır. Bu anlamda feminizme, üzerinde tartışmasız olarak uzlaşı- lan önermelerin bulunmadığı bir alan olarak yaklaşmak gerekir. 15 Feminist araştırmalar, pozitivist yaklaşımın bir ürünü olan araştır- ma konusuna karşı tarafsızlık ve değerden arınmış bakış açısı yerine, kısmi özdeşleşmeyi gerektiren bilinçli taraflılık ilkesinden yola çıkar. Bu ilke, araştırma konusu kadar araştırmacıyı da kapsar ve araştırma sürecini hiyerarşik bir süreç olarak değil, katılımcı bir süreç olarak kur- maya çabalar. Feminizm içerisinde hukuk uygulamasında karşılaşılan her yeni engelin teorik saptamalar ile aşılmaya çalışılması, teorideki boşlukların ise uygulamada ortaya çıkarılması, hak tartışmalarına önemli katkılarda bulunmuştur. Teoriyle sınırlı kalındığında belirsiz olarak görülebilecek ya da uygulamada işlevsiz olacak sonuçlar yeri- ne, toplumsal gerçekliğe uygun tespitler yapılabilmiştir. 16 Feminizm, geleneksel hukuk teorileri olarak hem doğal hukuku hem de hukuki pozitivizmi reddetme eğilimindedir. Soyut ve evrensel nitelikli kural- lara dayanılmasına ve güvenilmesine şüpheyle yaklaşan feminizm, hukuka tarihi, sosyal ve politik bir perspektiften bakılmasını önerir. Fakat hukukun aradığı gerçek her ne ise, pozitivist geleneğin ölçüt ve yöntemleriyle bunun tespit edilemeyeceği de açıktır. 17 Bu çalışmada, hukuki pozitivizme yöneltilen feminist eleştirilerin normatif hukuki pozitivizm anlayışıyla karşılanıp karşılanamayacağı tartışılmaktadır. Bu amaçla ilk olarak feministlerin hukuki pozitiviz- me yönelik eleştirilerine yer verilecek, ardından normatif hukuki po- zitivizm tartışmaları aktarılacak ve son olarak feministlerin hukukun pozitif değişimindeki rollerinin niteliği belirlenecektir. 1. Hukuki Pozitivizmin Feminist Eleştirisi Toplumsal cinsiyet, hem baskı ve egemenliğe dayalı ayrımcı, eşitsiz bir toplumsal düzeni, hem de bu ilişkinin taraflarını oluştu- ran toplumsal grupları, yani egemenlik ilişkisi içindeki kadın ve er- 15 Judith Butler, Undoing Gender, Routledge, New York 2014, s. 175, 176. 16 F. Ceren Akçabay, “Feminist Hukuk Tartışmalarının Liberal Hak Eleştirisine Kat- kısı”, Liberal Hakların, Hukukun ve Devletin Sınırları, Ed. Bora Erdağı, NotaBene Yayınları, Ankara 2015, s. 115, 116. 17 Adnan Güriz, Feminizm, Postmodernizm ve Hukuk, Phoenix Yayınevi, Ankara 2011, s. 145,146.