Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

39 TBB Dergisi 2021 (155) Recep DOĞAN Mehmet Hasan Altan’ın ise İstanbul 26 ve 27. Ağır Ceza Mahkeme- lerince salıverilmemesi üzerine AİHM tarafından verilen kararlarda da belirtildiği üzere, Anayasa Mahkemesi’nin ihlal ve serbest bırakma kararına rağmen yeni delil ve gerekçe sunulmaksızın, yerel mahke- melerce serbest bırakılma talebinin reddi, Sözleşme’nin 5. maddesinin birinci fıkrasının gereklerine uygun olarak yorumlanamaz. Bir mahke- menin, bireysel başvurulara ilişkin olarak nihai ve bağlayıcı kararlar verme yetkileriyle donatılmış Anayasa Mahkemesi’nin yetkilerini sor- gulaması, hukuk devleti ilkesiyle hukuki belirlilik ve kesinlik ilkeleri- ne aykırılık teşkil eder. 137 AİHM’ye göre hukukun üstünlüğü, hukuki belirlilik ve kesinlik ilkeleri Sözleşme’nin 5. maddesiyle sunulan koru- manın ayrılmaz bir parçası olup keyfiliğe karşı sunulan güvencelerin temel taşlarını oluşturmaktadır. 138 Ancak gerek Şahin Alpay gerekse Mehmet Hasan Altan kararında Anayasa Mahkemesi’nin kararını, “gereğini” yapması için Ağır Ceza Mahkemelerine tebliğ etmesine rağmen Ağır Ceza Mahkemelerinin, başvuranın serbest bırakılmasını reddederek, Anayasa Mahkemesi ta- rafından tespit edilen ihlalin telafisini imkânsız kılacak şekilde Yüksek Mahkeme’ye karşı gelmesini, AİHM ilk başlarda istisnai bir durum ola- rak yorumlamıştır. Nitekim AİHM Anayasa Mahkemesi’ne bireysel baş- vuru hakkının, kişilerin özgürlükten yoksun bırakılma şikâyetleri için etkili bir hukuk yolu olduğuna dair daha önce Koçintar kararında be- lirttiği içtihadını değiştirmeye ihtiyaç duymadığını belirtmiştir. 139 Ancak, Mahkeme, bireysel başvurunun etkili olup olmadığına dair oluşan ciddi şüpheler karşısında, ilk derece mahkemelerinin Anayasa Mahkemesi’nin yetkisi konusunda içtihatlarında meydana gelebilecek muhtemel geliş- meleri dikkate alarak, Sözleşme’nin 5. maddesine ilişkin başvurularda, Anayasa Mahkemesi’ne yapılan bireysel başvuru yönteminin etkili olup olmadığını inceleme hakkını saklı tuttuğunu belirtmiştir. 140 Bu görüşten hareketle, yukarda aktarılan içtihatlarda belirtilen katı standartlara rağmen, Anayasa Mahkemesi’ne yapılan bireysel başvurularda inceleme süresinin uzunluğu konusunda, AİHM’nin ilk başlarda esnek bir tutum sergilediğini söylemek mümkündür. 137 Şahin Alpay/Türkiye, § 118; Mehmet Hasan Altan/Türkiye, § 139. 138 Şahin Alpay/Türkiye, §§ 116, 118; Mehmet Hasan Altan/Türkiye, §§ 137, 139. 139 Ali Koçintar/Türkiye, § 44. 140 Şahin Alpay/Türkiye, § 121; Mehmet Hasan Altan/Türkiye, § 142.