Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

491 TBB Dergisi 2021 (155) Elif Can ÇALICI Margot Stubbs’a göre hukukun feminist eleştirisi, diğer disiplin- lerde yapılan feminist araştırmalara yetişmek konusunda başarısız olmuştur. Batı’daki hukuki tartışmaların temel metodolojik yapısını oluşturan bir doktrin olarak hukuki pozitivizm, hukukun feminist eleştirisinin gelişmesini engellemiştir. Oysa feminist bir hukuk teorisi, pozitivizmin tarih-ötesilik ve evrensellik iddiasını aşmalı ve kapitalist toplumun cinsiyet ve sınıf ilişkilerinin yeniden üretilmesinde hukuki pozitivizmin işlevsel ve ideolojik rolünü ortaya koymalıdır. Zira hu- kuki pozitivizm, kavramsal olarak sınırlıdır. Hukukun otonom, kendi kendine yeten bir sistem olduğu ve sınıf ilişkilerinin yeniden üretimi- ne dahil olmadığı anlayışına dayanan bir doktrindir. Gerçekte hukuk, kapitalist üretim ilişkilerine yakından dahil olur ve bir kurum olarak da kadınların ikincil konuma itilmesinde kritik bir rol oynar. Dolayı- sıyla hukukun pozitivist kavranışı, hukukun eleştirel analizine imkân vermediği için muhafazakâr bir sonuca götürür. 46 Hukukun feminist bir eleştirisini yapmaktaki zorluk, pozitivist geleneğin hukuk tanımındaki kavramsal sınırlılıkla doğrudan ilgili- dir. Hukukun otonomluğunu, yani kadınların bastırılmasına bir ku- rum olarak dahil olmayan, nötr ve bağımsız bir yapı oluşunu temel alan bir çerçeve içerisinde hukukun feminist bir eleştirisinin yapılması mümkün değildir. Bu yaklaşımın doğal sonucu, kadınların hukukla olan problemlerinin yalnızca belirli hukuk kurallarıyla veya hukukun belirli alanlarıyla ilgili problemler olduğudur. Hukukun feminist eleş- tirisi ise bu anlayışı reddetmeli ve hukukun bir praksis olarak kavra- nışını temel almalıdır. Hukuki pozitivizm, hukukun oldukça forma- list ve apolitik bir kavrayışını sunmaktadır. Bu geleneğin tanımladığı hukuk sistemi, problemin bir parçası değildir. Hukuku dönüştürmek ise feminist perspektif için bile belirli hukuk kurallarını veya huku- kun belirli alanlarını değiştirmekle eş anlamlı hale gelmiştir. Bu an- layış elbette feminist stratejide önemli bir yere sahiptir. Fakat hukuk sisteminin kadınların baskı altına alınışını nasıl pekiştirdiği anlaşılmak isteniyorsa, hukukun pozitivist gelenekteki yapay tanımlanışının öte- sine geçilmelidir. Feminist perspektiften hukuk, toplumdan bağımsız olarak değil, var olan cinsiyet ve sınıf ilişkilerinin yeniden üretildiği 46 Margot Stubbs, “Feminism and Legal Positivism”, Australian Journal of Law and Society , S. 3, 1986, s. 63, 64.