Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

492 Hukuki Pozitivizmin Normatifliği: Feminist Perspektiften Bir İnceleme bir pratik olarak anlaşılmalıdır. Hukuk sistemine bu şekilde bir praksis olarak yaklaşmak, onun insanların kendi dünyalarını tanımladığı veya değiştirdiği bir insan eylemi olarak anlaşılmasını gerektirir. 47 2. Normatif Hukuki Pozitivizm Son zamanlarda hukuk felsefecileri, hukuki pozitivizmin hukuka dair normatif bir tez olarak yeniden biçimlendirilmesi ihtimaline ol- dukça ilgi göstermektedirler. Bu ihtimal etrafında yapılan tartışmalar- la ilgili olarak bu başlık altında değineceğimiz düşünürlerden ilki olan Jeremy Waldron, yaklaşımını “normatif veya etik pozitivizm” olarak adlandırmaktadır. Hukuk ile ahlakın veya hukuki değerlendirme ile ahlaki değerlendirmenin ayrılabilirliği tezinin “iyi bir şey” olabileceği üzerinde duran Waldron’a göre böylesi bir ayrılabilirlik, ahlaki, top- lumsal veya politik bir bakış açısından bakıldığında değer verilmesi ve cesaretlendirilmesi gereken bir tavır olup, belki de kaçınılmazdır. Düşünürün kendi pozisyonunu hem normatif hem de etik olarak ad- landırması, “normatif” teriminin hukuki pozitivizmi deskriptif veya kavramsal olmaktan ziyade normatif bir tez olarak sunduğuna işaret etmektedir. Dolayısıyla Waldron’un normatif pozitivizmi, hukukun bir normlar sistemi olduğu fikrinden fazlasını ifade etmekte, bizzat hukuki pozitivizmin normatif bir tez olduğunu iddia etmektedir. 48 Waldron, normatif pozitivizmin modern doğal hukuk teorisinden kolayca ayırt edilemeyecek hale gelmesini olumsuz bulmadığını be- lirtmektedir. Hukuki pozitivizm ile doğal hukukun birbirinin karşıtı olarak konumlandırıldığı bakış açısı öylesine eskimiştir ki, terk edil- mesi bir kayıp dahi olmayacaktır. Ayrıca bu bakış açısının muhafa- za edilmesi, metodolojik bir zorunluluk da değildir. Yine de normatif pozitivizm ile doğal hukuk teorisi arasında belirli bir ayrım, varlığını hala korumaktadır. Doğal hukuk teorisi genellikle belirli bir meta-etik- le yüklü olup rasyonel bir etik kavrayışına sıkı sıkıya bağlı kalmak- tadır. Normatif pozitivizmin ise kendisini belirli bir meta-etiğe veya hukukun koruyacağı değerlerin neler olduğunun belirlenmesine bağlı kılma zorunluluğu yoktur. 49 47 Stubbs, s. 64, 67. 48 Jeremy Waldron, “Normative (or Ethical) Positivism”, Hart’s Postscript: Essays on the Postscript to “The Concept of Law”, Ed, Jules L. Coleman, Oxford Univer- sity Press, 2001, s. 411, 412. 49 Waldron, s. 418.