Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

40 AİHM Kararları Işığında Tutuklama Tedbirinin Hukuka Uygunluğunun Denetimi Nitekim AİHM, Şahin Alpay kararında 8 Eylül 2016 tarihinde Ana- yasa Mahkemesi’ne yapılan başvurunun 11 Ocak 2018 tarihinde so- nuçlanması nedeniyle geçen “16 ay 3 günlük” sürenin, Mehmet Hasan Altan kararında 8 Kasım 2016 tarihinde yapılan başvurunun 11 Ocak 2018 tarihinde sonuçlanması nedeniyle geçen “14 ay 3 günlük” süre- nin, Selahattin Demirtaş kararında 17 Kasım 2016 tarihinde Anayasa Mahkemesi’ne yapılan bireysel başvurunun 21 Aralık 2017 tarihinde sonuçlanması nedeniyle geçen “13 ay 4 günlük” sürenin, Tekin Akgün kararında 5 Aralık 2016 tarihinde Anayasa Mahkemesi’ne yapılan bi- reysel başvurunun 21 Aralık 2017 tarihinde sonuçlanması nedeniyle geçen “1 yıl 16 günlük” sürenin ivedilik koşuluna uygun olarak de- ğerlendirilemeyeceğini kabul etmesine rağmen, 15 Temmuz 2016 ta- rihinde meydana gelen askeri darbe girişiminin ardından ilan edilen olağanüstü hal sebebiyle özgürlük ve güvenlik hakkına getirilen sı- nırlamaların Anayasa Mahkemesi’nin iş yükünü arttırdığını, burada istisnai bir durumun bulunduğunu belirtmektedir. Bu bağlamda, AİHM, sırasıyla “16 ay 3 gün”, “14 ay 3 gün”, “13 ay 4 gün”, “1 yıl 16 gün” şeklinde gerçekleşen süreler “ivedi” olarak nitelendirilemeyecek olmasına rağmen, Şahin Alpay, Mehmet Hasan Altan , Selahattin Demirtaş ve Tekin Akgün davalarının kendi koşulların- da, Sözleşme’nin 5. maddesinin dördüncü fıkrasında belirtilen tutuk- lunun tutukluluğa itiraz etme ve ivedilikle karar verilmesini isteme hakkının ihlal edilmediğine karar vermiştir. 141 Ancak AİHM, bu kararların, Sözleşme’nin 5. maddesinin dördün- cü fıkrası kapsamında sunulan benzer şikâyetlerin inceleme süresi- ne ilişkin olarak, Anayasa Mahkemesi’ne istediği gibi davranabilme yetkisini ( carte blanche ) vermediğini, Anayasa Mahkemesi’ne tutuk- luluğun makul süreyi aştığı ve hukuka uygun olmadığı gerekçesiyle yapılacak benzer bireysel başvurularda, Anayasa Mahkemesi’nin bu başvuruları ivedilikle sonuçlandırmaması halinde, kendisine diğer başvuranlar tarafından yapılabilecek şikâyetler için mutlak denetim yetkisini kullanmaya devam edeceğini belirtmiştir. 142 141 Şahin Alpay/Türkiye, §§ 137, 138, 139; Mehmet Hasan Altan/Türkiye, §§ 165, 166, 167; Selahattin Demirtaş / Türkiye (No.2), §§ 213-216; Akgün/Türkiye, Kabul edilebilirlik hakkında karar, (Başvuru no. 19699/18), §§ 35-44, 2 Nisan 2019. 142 Şahin Alpay/Türkiye, § 138; Mehmet Hasan Altan/Türkiye, § 166.