Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

503 TBB Dergisi 2021 (155) Elif Can ÇALICI Leslie Francis’e göre pozitivist proje, adaletsizlik durumlarında adaleti sağlama potansiyeline sahiptir. Doğal hukuk teorisyenleri hu- kuku zaten ahlaki bir olgu olarak ele aldıkları ve bu şekilde kabul- lendikleri için hukukun ahlaki eleştirisine yer bırakmamaktadırlar. Yüzyıllardır kabul edilmiş bulunsa da ahlaken şaibeli olan, tartışmalı ahlaki görüşlerin hukukun içine yerleşmiş olduğunu görmemizi en- gelleyebilmektedirler. Kabul edilmiş olan ile haklı olanı karıştıran ve geniş ölçüde bir takdir yetkisine izin veren pozitivistler ise başka tür bir risk almakla birlikte, en azından bu risklerin ne olduğunu belir- lemeye imkan vermektedirler. Dolayısıyla hukuki pozitivizm, bütün feministlerin ortak amacı olan kadınlar için adaletin sağlanmasına yar- dımcı olabilir. Yasal kısıtlamaları empoze eden veya yapısal adaletsiz- likleri göremeyen pozitivizm biçimleri elbette mevcuttur. Yine de bir sosyal-metafizik girişim olarak hukuki pozitivizm, adaleti sağlamak için elzem olan hukuki gelişim ve eleştiri için gerekli olan teorik kay- naklara sahiptir. 79 Campbell’ın da vurguladığı üzere hukuki pozitivizmin bir yönü, feminist eleştirilerde gözden kaçırılmaktadır. Pozitivizm, hukuk kural- larının formüle edilmesinde toplumsal cinsiyeti gözetmeyi ve cinsiyet ayrımcılığıyla mücadele için kullanılabilecek hukuki araçları sağlama- yı dışlamamaktadır. Yasa yapım sürecindeki politik müzakerelere fe- minist bakış açılarının dahil edilmesi ve yasalarda nasıl iyileştirmeler yapılması gerektiğinin ortaya konulması, böylece hukuk uygulama- sının yozlaşmasının önlenmesi mümkündür. Önceki bölümlerde gör- düğümüz üzere Stubbs, pozitivizmin kendisini tarih-ötesi ve evrensel olarak sunmasını kınamakta, bunun yerine hukukun, insanların kendi dünyalarını kendilerinin tanımladığı veya değiştirdiği bir praksis ola- rak anlaşılmasını önermekteydi. Campbell’a göre Stubbs’ın bu duruşu da esasen pozitivisttir. Bizim için hangi ayrımların önemli olduğunu belirlemek ve toplumun doğru düzenlenişine dair kendi görüşlerimi- zi ifade edebileceğimiz anlamları yaratmak, dünyayı hem düşünceyle hem de eylemle değiştirmeye çalışan radikal pozitivist geleneğin bir parçası olarak görülebilir. Pozitivizme atfedilen ve mekanik bir şekilde uygulanması da mümkün olan “anlam metnin bir özelliğidir ve onun 79 Leslie Francis, “How Should a Feminist Think about Legal Positivism?”, The Val- ue and Purpose of Law: Essays in Honour of M.N.S. Seller, Ed. J. Kassner/C.Starg- er, Franz Steiner Verlag, 2019, s. 142, 150.