Türkiye Barolar Birliği Dergisi 155.Sayı

81 TBB Dergisi 2021 (155) Doğan ŞENYÜZ / Recep KAPLAN Ülkemizin benimsediği hukuk sistemi uyarınca asli görevi kanun- ları uygulamak ve yorumlamak olan derece mahkemelerinin görevi, önlerindeki uyuşmazlığa Anayasa’ya aykırı olduğu kanaatinde olsalar dahi iptal edilmediği müddetçe kanunu tatbik etmektir. Bu çerçevede; Kelsen ya da Avrupa modeli olarak bilinen Anayasa yargısı modelinin bir gereği olarak kanunların Anayasa’ya aykırılığı konusunda bir te- reddüt hâsıl olduğunda yapılması gereken şey derece mahkemelerinin Anayasa’ya aykırı gördükleri kanun hükmünü bu konuda karar ver- meye yetkili yargısal makam olan Anayasa Mahkemesi (AYM) önüne taşımalarıdır. Çünkü bu konuda uzmanlık mahkemesi AYM’dir. Baş- ka bir ifadeyle kanunların Anayasa uygunluk denetimi için ülkemizde tek yetkili merci AYM’dir. Derece mahkemeleri ise Anayasa’ya aykırı olsa bile iptal edilmediği müddetçe bir kanunu ihmal etme yetkisine sahip olmadıkları gibi, Anayasa’ya aykırılığı ileri sürülmeyen bir ka- nun hükmünü bir kenara bırakıp önlerindeki uyuşmazlığı Anayasa hükümlerine göre de çözemezler. 4.1.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) vergi inceleme raporlarının (VİR) tebliğini zorunlu kılan hükümlerine rağ- men, Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu (DVDDK) 19.2.2020 tarihli ve E. 2020/9, K. 2020/2 sayılı kararında adeta VUK’un ilgili hükümle- rini -bu hükümlerin Anayasa’ya aykırı olduğu yönünde herhangi bir değerlendirmede dahi bulunmayarak - ihmal etmek suretiyle Anayasa ve AYM içtihatları çerçevesinde bir sonuca ulaşmış olması yukarıdaki genel çerçeve kapsamında bir değerlendirme yapılmasını icap ettir- mektedir. Bu değerlendirme kapsamında çalışmada öncelikle temel hak ve hürriyetlere ilişkin anayasal hükümlerin farklı yargılama hukukla- rı bakımından uygulama alanı konusunda açıklamalar yapılacaktır. Temel hak ve hürriyetlerin kişilere asgari güvence sağlama özelliği, Anayasa’yı bağlayıcı bir biçimde yorumlama yetkisine sahip olan AYM’nin anayasal asgari güvencelere uygunluk denetimi, derece mahkemelerinin kanunları uygulamak ve yorumlama konusundaki asli görevleri ve asgari anayasal güvencelerin kanunlardaki daha yük- sek güvencelere rağmen “ hakları daraltıcı ” amaçlarla kullanılması soru- nu bu çerçevede üzerinde durulacak konular arasındadır.