Türkiye Barolar Birliği Dergisi 156.Sayı

102 Ekolojik Krizin Yeniden Üretiminde Hukuk ile el koyması, tarihsel insanın varoluşunu yeniden üretirken, emeğin tabi kılındığı sermaye sınıfıyla ilişkisinin hukuki biçimini de işaret eder. Bu ilişkinin tabi olduğu zaman, herkese ait olanın, hiç kimseye ait olamayacak biçimde özel mülkiyet düzeni tarafından tarihsel ola- rak çitlenmesini ve egemenin tarihsel olarak inşasını mümkün kılan şimdiki zamandır. Ekolojik krizin kökenine dair antroposen kavsamsallaştırmasını kabul etmeyen ve modern kapitalist dönemin ekolojik krizini, tarihsel- toplumsal ilişkiler bütünü içinde kavrayan Moore, ekolojik krizin gü- nümüzde var olma zeminine Kapitalosen ismini verir. 44 Patel ve Moore, insanın tarihsel ve toplumsal anlamından soyutlanması ve değersiz- leştirilmesiyle meta olarak yeniden değerlenmesini mümkün kılan bu süreçte, kapitalizm şiddeti ve yıkıcılığından ötürü değil (ki şiddetli ve yıkıcıdır) belli açılardan üretken olduğu için geliştiğini, sınırları vasıta- sıyla kapitalizmin, yaşam kuran bir dizi ilişkiyi kontrol ettiğini vurgu- larlar. 45 Tam da Douzinas’ın işaret ettiği gibi, değersizleşme rejiminin bir değerlenmeye dönüşmesi ve eş anlı bir süreç olarak işlemesi özel mülkiyete dayalı hukuki formlarla mümkün olmaktadır. 46 Haraway’e göre de Antroposen kavramsallaştırması, eril ve tür- deşleştiren, insan türünün farklılaşmasını görünmez kılan bir kavram- sal hatta sahiptir. Antroposen yaklaşımlarının, teleolojik tarih anlayı- şının karşısında olumsallığın altını çizen Haraway, tüm bir insanlık tarihin içinde ortaya çıkmamış olasılığın hiç ortaya çıkmayacağını ka- bul etmez. 47 Bu anlamda da eril ve beyaz hakimiyetinden, toplumsal mücadelelerle kurtulmaya çalışan insanın hikayesini, türdeş, farklılaş- mamış bir kader olarak görmez. 48 İnsanı istisnalaştıran, gelecek için paranteze alan, belki de zamansız (süreklileşmiş bir şimdiki zaman) bir karantinayı kutsayan bu antroposen kavrayışıyı insanı tarihsiz bir soyutlukta inşa eder. 44 Jason W. Moore, Hayatın Dokusundaki Kapitalizm Sermaye Birikimi ve Ekoloji, Çeviren: Alaz Munzur, Epos Yayınları, Ankara, 2015, s. 239 vd. 45 Raj Patel, Jason W. Moore, Yedi Ucuz Şey Üzerinden Dünya Tarihi, Çeviren: Ser- kan Gündüz, Kolektif Kitap, İstanbul, 2019, s. 32. 46 Daniel Bensaid, Mülksüzler, Çeviren: Selim Sezer, Dipnot Yayınları, Ankara, 2016, s.70. 47 Güçsal Pusar, “Sunuş”, Donna J. Haraway, Başka Yer İçinde, Hazırlayan ve Çevi- ren: Güçsal Pusar, Metis Yayınları, İstanbul, 2010, s.29. 48 Age, s. 96 vd.