Türkiye Barolar Birliği Dergisi 156.Sayı

127 TBB Dergisi 2021 (156) Mahmut Fevzi ÖZLÜER da, hukuki biçimin varlık zemini doğar. 114 Tüm toplumsal ilişkiler bir mülkiyet ilişkisi biçiminde görünür. Bu hukuki biçimin temelidir. Hu- kuki biçimin, mülkiyet kurumunun, tarihsel ve toplumsal güç ilişkileri temelinde kurulduğu söylenebilir. Pasukanis’e göre, “ Hukuksal biçimi, hukuksal üstyapıyı, menfaat çatışması, uyuşmazlık oluşturur. Özel iktisadi özneler, uyuşmazlıkta yani davada taraflar olarak yani hukuksal üstyapının baş aktörleri olarak ortaya çıkar. En ilkel biçiminde dahi mahkeme, hukuksal üst yapıyı mükemmel şekilde yansıtır. Dava süreciyle, iktisadi ve hukuksal düzeyler ayrılır ve hukuksal düzey özerk hal alır. Tarihsel olarak hukuk, uyuş- mazlıkla yani davayla başlar ve ancak daha sonra kendini önceleyen fiili veya saf iktisadi ilişkileri kapsar; böylelikle bu ilişkiler başından itibaren ikili, yani iktisadi ve hukuksal nitelik kazanırla r” 115 Meta ilişkilerinin hukukun biçimini belirlemesinin 116 en önemli et- kisi, neoliberal hukuk sistemi ile geleneksel liberal hukuk sistemi ara- sında sürekliliği kuran istisna rejiminde ortaya çıkar. Özel mülkiyet temelinde yurttaşlığı kuran burjuva demokrasilerinde Duguit’in vur- guladığı gibi 117 yasa koyucu bu yurttaşlığa istisna getirecek özel yasayı da kabul edebilme hakkına sahiptir. Tüm bir burjuva hukuku gelene- ği, liberal ve neoliberal dönemde yurttaşlığa istisna getirme rejimini, düşmanlaştırma ve sınır çekmeye yönelik meta ilişkilerinin derinleşti- rilmesi suretiyle mümkün kılmıştır. Burjuva toplumunu ayırt eden özellik olarak, genel çıkarın özel çıkarlardan ayrılması ve bunların birbirlerine karşıt olmasının altını çi- zen Pasukanis, genel çıkarın bu karşıtlık temelinde kendiliğinden özel çıkar biçimini yani hukuk biçimini alacağını belirtir. 118 Meta biçiminin sürekli form değiştirerek, para ve meta formlarından geçerek büyüme- sini ise tam da bu biçime fetiş dolayımı verilmesini de hukuk mümkün kılar. 119 114 Age, 87. 115 Age, s. 92. 116 Ronnie Warrington, “Paşukanis ve Meta Biçimi Teorisi”, Çeviren: Mehmet Evren Dinçer, Marksist Devlet ve Hukuk Teorisi (içinde), Editör: Taner Yelkenci, Nota- Bene Yayınları, İstanbul, 2013, s115. 117 Leon Duguit, age, s.49. 118 Evgeny B. Pasukanis, age, s.103. 119 Vatter’e göre, “Marx’ta ‘değer yasası’ politik ekonominin tesisi için elzem olan ‘yasa değeri’ne dikkat etmeksizin kavranamaz (…) Metalar, paranın temsili ka- rakteri nedeniyle kendi aralarında toplumsal ilişkiler tesis etmezler, aksine zaten toplumsallaştıkları (toplumsal iktidarın nicelikleriyle donatılmış oldukları) için