Türkiye Barolar Birliği Dergisi 156.Sayı

132 Ekolojik Krizin Yeniden Üretiminde Hukuk mesi, yurttaşlık temelinde istisnaya tabi tutulmasını engellemez. Bu durum, birikim krizinin aşılması için emek gücünün ve doğanın yeni- den temellükünü mümkün kıldığı gibi aynı zamanda neoliberal yöne- timlere geniş kitleleri içerme 130 ve dönüştürme stratejisi ve alanı sağ- lamaktadır. Aynı zamanda yeniden inşa süreci, kurumsuzlaştırma ve yasasızlaştırma temelinde, güçlendirilmiş yürütmeye bağlanmış yasa koyucunun iradesinin piyasada özel hukuk ilişkileri ve kişisel temelde var edilmesini olanaklı kılar. Neoliberal hukuk sisteminde yurttaşlığın, üretken beden (canlı- lığa)- emek gücü sınırında yeniden üretimi; hakların tarihsel içeriği- nin aşındırılması ve hukuki biçimin kapsamında meta ilişkilerine tabi kılınmasıyla olanaklıdır. Hakların çitlenmesi stratejisi, hem hakların farklı sınıfların çelişkisiyle ve tarihsel-sınıfsal praksis temelinde bir müşterek olarak inşa edildiği gerçeğinden koparılmasını, hem de yasa formunda sermayenin hakimiyetinde hukuki biçime tabi kılınmasına bağlıdır. Hak, kapitalist devletin yasasında, devlet tarafından verilen ve korunan, gerektiğinde istisnaya tabi kılınan hukuki bir menfaat ola- rak, hâkim sınıfa ait dünyanın suretinin ve emekçi sınıfların yaşamın canlı beden sınırında yeniden üretimi olarak açığa çıkar. SONUÇ Farklı sınıfların farklı maddi varoluşlara ve farklı zamanlara işaret ettiği haklar zemini, hukuki biçimin çerçevesi içinde sınıfların çatış- masıyla karşılıklı harekete geçer. Bu yönüyle de hakların çitlenmesi kadar hakkın bir toplumsal kurucu praksis olarak müşterekleştirilmesi de tek yönlü bir hareketi değil, çift yönlü ve karşılıklı bir hareketi işa- ret eder. 131 Meta üretimi süreci hem emekçilerin hem de sermayedarın üretimi olarak, onların tarihsel konumlarına dair hakların da üretimi ve yeniden üretimidir. Bu bağlamda vurgulamak gerekir ki, hakların çitlenmesi sadece, sermayenin ve aynı zamanda sermayedarın üretilmesi demek değil; bu statüye ait hukukun bu anlamıyla da hâkim ideolojinin de yeniden 130 Costas Douzinas, Hukuk, Adalet ve İnsan Hakları Eleştirel Bir Yaklaşım, Çeviren: Rabia Sağlam, Kasım Akbaş, NotaBene Yayınları, 2. Baskı, Ankara, 2016. 131 BegümÖzden Fırat, “Müşterekleştirme ve Çitlemenin Zamanı: Göllüce’de Toprak Mücadeleleri”, s.50.