Türkiye Barolar Birliği Dergisi 156.Sayı

4 ABD ve Türkiye’de Başkanlık Sisteminde Devlet Başkanının Düzenleme Yetkisi 1. Genel Olarak Cumhurbaşkanının Düzenleme Yapma Yetkisi a. Cumhurbaşkanının Yasama Üzerinde Etkisi Dünya üzerinde uygulanan Başkanlık sistemlerinin tümünde Baş- kanların yasama ve yürütme üzerindeki etkinlikleri farklıdır. Saf Baş- kanlık sistemi olarak nitelendirilen sistemin en önemli özelliklerinden birisi yasama ve yürütme faaliyetlerinin hem kuruluş hem de işleyiş bakımından birbirlerine müdahale yetkisinin tanınmamış olmasıdır. Fakat her iki erkin de birbirine müdahale etmediği birbirleri üzerinde etkide bulunmadığı saf bir başkanlık sistemi dünyanın hiçbir ülkesin- de uygulanamamaktadır. Kuvvetler ayrılığı ilkesi üzerine inşa edilmiş olsalar da erklerin birbirlerinin alanlarına müdahale ettiği zamanlarda fren ve denge mekanizmalarının devreye girmesi bu organların iş bir- liği içinde çalışması için çok önemlidir. 3 Cumhurbaşkanının da yürütmenin başı olması ile birlikte yasa- ma organına bazı müdahalelerde bulunması olasıdır. Anayasa’da ka- nun yapma yetkisi TBMM’ye verilmiştir. TBMM’ye kanun önerisinde bulunma yetkisi sadece milletvekillerine aittir. Türkiye’de partilerin disiplininin katı olması sebebiyle Cumhurbaşkanının parti başkanı olarak partiye üye olan milletvekilleri aracılığıyla TBMM’ye kanun önerisinde bulunma imkânı mevcut koşullar içerisinde olasıdır. Zira partisine üye olan milletvekillerini doğrudan yönlendirme yaparak, sevk ve idare ederek, yapacağı konuşmalarla meclise mesaj vererek veya kamuoyuna yapacağı halka sesleniş programları gibi yollarla Cumhurbaşkanı bu süreci işletebilir. 4 Milletvekillerinin parti liderleri tarafından büyük ölçüde kontrol edilmesine neden olan bu sistemin, milletvekillerine partilerinden bağımsız yasama faaliyetinde buluna- mamasına yönelik eleştiriler de doktrinde mevcuttur. 5 Diğer bir konu Cumhurbaşkanının TBMM tarafından çıkarılan ka- nunlardan yayımlanmasını kısmen veya tamamen uygun bulmadığı 3 Yasin Söyler, Yeni Başkanlık Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Seçkin Yayınevi, Ankara, Eylül 2018, s. 28. 4 Adnan Küçük, Türkiye’de Başkanlık Sistemi, Adres Yayınları, Ankara, Şubat 2020, s. 192. 5 Eda Bektaş, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Yasama-Yürütme İlişkisi ve Bu Sistemin Türkiye Demokrasisine Etkileri”, Yasama Dergisi , Sayı 39, Ocak- Haziran 2019, s.211.