Türkiye Barolar Birliği Dergisi 156.Sayı

170 Temsil Yetkisinin Geri Alınması Geri alma hakkında ise hak sahibinin bu yöndeki iradesini kul- lanması ile birlikte taraflar arasındaki hukuksal ilişki geleceğe yönelik olarak ortadan kalkmaktadır. Buna göre rücu hakkı borç ilişkisi yarattığı halde, geri alma hakkı taraflar arasında bir borç ilişkisi mevcut olsun ya da olmasın mevcut ilişkiyi ortadan kaldırmaktadır. Aralarındaki bu farklılığa karşın, rücu ve geri alma haklarının tek taraflı bir irade açıklamasıyla kullanılması, bu andan itibaren ileriye etkili olarak sonuçlar doğurmaları açısından benzerlik gösterir. 2. 2 DÖNME Dönme (Rücktrittsrecht) tam iki tarafa borç yükleyen sözleşmeler- de ifa edilmemiş olan edimlerin ifasını sona erdiren, yerine getirilmiş olan edimlerin ise iade edilmesi sonucunu doğuran bir irade açıkla- masıdır. Buna göre dönme, geçerli olarak kurulmuş olan tam iki ta- rafa borç yükleyen bir sözleşmenin, kurulmasından sonra ortaya çı- kan nedenlerle sözleşmenin geriye etkili olarak ortadan kaldırır. Bu yönüyle dönme sürekli edim borcu doğurmayan, ani edim borcu do- ğuran sözleşmelerde gündeme gelebilir. Tam iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerde borçlunun temerrüdü ile ilgili olarak TBK md.125 f.III hükmünde “Sözleşmeden dönme halinde taraflar, karşılıklı olarak ifa yükümlülüğünden kurtulurlar ve daha önce ifa ettikleri edimleri geri isteyebilirler” hükmü ile dönmenin bu niteliğini ortaya konulmuştur. Dönme sözleşme ilişkisini geriye etkili olarak ortadan kaldırdı- ğından burada bozucu yenilik doğurucu bir hakkın kullanılması söz konusudur. Dönmenin sözleşme ilişkisini geriye etkili olarak ortadan kaldır- ması niteliği “klasik dönme teorisine” dayanan çoğunluk görüşü ol- masına karşın, bunun yerine “yeni dönme teorisi”nin savunulduğuna da burada değinmemiz gerekir. İlk defa, Alman Hukuku’nda Stoll 6 tarafından savunulan “dönü- şüm teorisi” (Umwandlungstheorie) olarak adlandırılan teori, tam iki 6 Stoll,H., Die Wirkungen des vertragsmaessigen Rücktrittis, Diss., Bonn 1921,s.21 vd. (Buz, s.123’den naklen)