Türkiye Barolar Birliği Dergisi 156.Sayı

11 TBB Dergisi 2021 (156) Uğur KOÇ kim Başkanlar bu emirleri çıkarırken bu yetkiyi Anayasa’dan aldıkla- rını ifade etmektedirler. 24 Başkanlık emirlerini en çok çıkaran Başkanlar sırasıyla Franklin D. Rooselvelt (3.728 adet), Woodrow Wilson (1.803 adet), Theodore Roo- sevelt (1.081 adet). Son Başkan Donald Trump ise 2017 yılından bugü- ne kadar toplam 197 adet Başkanlık Emri yayınlamıştır. 25 Başkanlar bu emirleri çıkarırken bazılarında yetki verilmesini sağlayan yetki kanu- nu bulunmakla beraber çoğunda söz konusu kanun bulunmamaktadır. Anayasa dayanağı net bir şekilde olmamakla beraber Başkan’ların bu yetkilerinin “anayasal teamül” olduğu bazı yazarlarca ileri sürülmekte- dir. 26 Başkan tarafından çıkartılan Başkanlık emirlerinin Kongre’ye onay için sunulmasının mecburiyeti yoktur fakat eğer isterse Kongre çıkara- cağı kanuni düzenlemelerle Başkanlık emrini yürürlükten kaldırabilir. Her ne kadar böylesi bir durum çok yaşanmamış olsa da bazı dönemler- de yasama yürütme arasında bu sebepten dolayı gerilimler olmuştur. 27 ABD’de Başkan’ın düzenleyici idari işlemleri Başkanlık emirleri, tebliğ ve genelge olarak gösterilmekle birlikte Başkanlık emirlerinin kanun gücünde olduğu öğretide savunulmaktadır. Başkanlar bu ka- rarnamelerle öncesinde kanunla düzenlenmemiş alanı tekrar düzen- leyebilmekte hatta mevcut bir kanunda değişiklik yapabilmektedirler. Nitekim Trump göreve gelir gelmez Obama döneminde çıkarılan sağ- lık ve iklim planıyla ilgili iki kanunu Başkanlık emri ile iptal etmiş- tir. 28 Diğer taraftan Başkanlar Başkanlık emirlerini bazen de Kongreyi kanun yapmaya zorlamak için kullanabilmektedirler. Örneğin Obama göçmenlik reformuna ilişkin kanunu Kongrenin düzenlemesinin uzun sürmesi sebebiyle Başkanlık emri yayınlamış ve kaçak göçmenleri kıs- men rahatlatmıştır. Kendisine yöneltilen eleştirilere ise “Yasa çıkarın” gibi kısa ve kendi bakımından anlamlı bir ifadeyle cevap vermiştir. 29 24 Adnan Küçük, ABD ve Latin Amerika Ülkelerinde Başkanlık Sistemi ve Uygula- maları, Adres Yayınları, 1. Baskı, Nisan 2019, s.76-77. 25 https://www.federalregister.gov/presidential-documents/executive-orders/ [Erişim Tarihi: 07.02.2021] 26 Kemal Gözler, Anayasa Hukukunun Genel Esasları, Ekin Basım Yayın Dağıtım, 1. Baskı, Bursa, 2018, s.377. 27 Küçük, ABD ve Latin Amerika Ülkelerinde Başkanlık Sistemi ve Uygulamaları, s.79. 28 Çağrı D. Çolak, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Yetkisinin Amerikan Sistemi Üzerinden Karşılaştırmalı Analizi”, Strategic Management Journal , Cilt 3 Özel Sayı, 2017, s. 61 29 Çolak, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Yetkisinin Amerikan Sistemi Üzerinden Karşılaştırmalı Analizi, s. 61.