Türkiye Barolar Birliği Dergisi 156.Sayı

263 TBB Dergisi 2021 (156) Gönül BÜYÜKNACAR B- Münhasırlık Kaydı Simsarlık sözleşmesi akdedilmiş olsa bile iş sahibi kendi başına fa- aliyette bulunarak asıl sözleşmeyi kurabileceği gibi başka bir simsar ile de anlaşarak onun bulduğu üçüncü kişi ile asıl sözleşme kurabilir. Bu durumda simsar ücrete hak kazanamayacaktır. Ancak burada simsar, simsarlık sözleşmesine münhasırlık kaydı koyarak, iş sahibinin ken- di başına faaliyette bulunmasına veya başka bir simsar ile simsarlık sözleşmesi akdetmesinin önüne geçebilecektir. 215 Münhasırlık kaydı, sözleşmenin tekel olması anlamına gelmekle birlikte 216 tekel kaydı şekle bağlı değildir. 217 Ayrıca doktrinde ve uygulamada, söz konusu münhasırlık hakkının belirli bir süre ile sınırlandırılması gerektiği be- lirtilmektedir. 218 Söz konusu kaydın açık ve net şekilde belirtilmesi gerekmekte olup, aksi halde doktrinde de belirtildiği üzere, tekel hakkının ne için verildiği (iş sahibinin faaliyette bulunmaması için mi yoksa başka bir simsarla anlaşılmasının önüne geçilmek için mi?) konusu tartışmalara neden olacaktır. Doktrinde çeşitli görüşler öne sürülmüş ise de genel çerçevede tekel hakkına ilişkin net bir açıklama yapılmamış olması, münhasırlık kaydının dar yorumlanmasına neden olacaktır. 219 Münhasırlık kaydı iş sahibine başka bir simsarla çalışmama ve kendi başına faaliyette bulunmama diğer bir deyişle yapmama borcu yüklemektedir. Bu borcun ihlal edilmesi halinde taraflarca kararlaş- tırılan cezai şart geçerli olacaktır. Bunun yanı sıra iş sahibinin aykırı davranışı nedeniyle, simsar uğradığı zararın tazminini talep edebile- cektir. 220 Simsarın söz konusu zararı belirlenirken, simsarın asıl söz- leşmenin kurulması için üçüncü kişiyi bulup bulamadığına göre de- ğişkenlik arz etmektedir. Simsar asıl sözleşmenin kurulabilmesi için üçüncü kişiyi bulamamış ise sadece yaptığı masrafları; eğer üçüncü kişiyi bulmuş ancak iş sahibi kendi bulduğu veya diğer simsarın bul- 215 Gümüş, s. 223; Şahiniz, 318. 216 Yavuz (Cevdet), Özel Hükümler, s.1317. 217 Ülgen/Helvacı/Kendigelen/Kaya/Nomer Ertan, N.1570. 218 Yavuz (Cevdet), Özel Hükümler, s. 1280. 219 “Dar yorumlamadan kasıt ise, söz konusu kaydın, iş sahibine sadece başka bir simsar ile anlaşmaması için yükümlülük yüklendiği yönündedir.” Detaylı bilgi için bkz. Şahiniz, s. 320. 220 Gümüş, s. 223.