Türkiye Barolar Birliği Dergisi 156.Sayı

344 Sosyal Dışlanma, Sosyal İçerme ve Vatandaşlığın Dönüşümü karşılanamaması durumu olarak tanımlanmaktadır. Mutlak yoksul- lukta, “yaşamda kalabilmek için gerekli en düşük maliyetli gıda harcamaları- nın parasal değeri bir yoksulluk çizgisi oluşturmakta ve bu çizgiye ulaşama- yanlar yoksul sayılmaktadır” . 8 Öte yandan göreli yoksulluk, bir kişinin veya grubun yaşam düzeyinin, kendisinden daha yüksek gelire sahip bir referans grubunun geliriyle karşılaştırılması sonucunda ortaya çı- kan bir olgudur. 9 Göreli yoksullar, “temel ihtiyaçlarını mutlak anlamda karşılayabilen ancak kişisel kaynaklarının yetersizliği yüzünden toplumun genel refah düzeyinin altına kalan ve topluma sosyal açıdan katılmaları engel- lenmiş olanları” ifade etmektedir. 10 Sosyal dışlanma ise daha geniş bir kavram olarak, özellikle Avru- pa refah devletinin kriziyle birlikte ve yeni liberal politikalar ve küre- selleşme süreciyle değerlendirildiğinde anlam kazanmaktadır. Avru- palı bir anlayışla sosyal dışlanma gelir yoksulluğundan ayrılmaktadır. Yoksulluğun dağılımsal bir çıktı olduğu yerde, sosyal dışlanma, “sos- yalleşme, katılım, dayanışma ve sosyal haklar ve kaynaklara erişimin azal- dığı ilişkisel bir süreç” 11 olarak tarif edilmektedir. Yoksulluk analizleri, yoksulları saymanın yanında, yoksulluğu eğitim, emek piyasasında- ki durum, cinsiyet ve mekân gibi özelliklerle ilişkilendirmesiyle, sos- yal dışlanma kavramına yaklaşırlar. “Kırılganlık/riske açık olma” ( vulnerability) 12 Sosyal dışlanmaya ilişkin bir tanım birliği yoktur ve sosyal dışlan- maya farklı bakış açıları mevcuttur. Hilary Silver, sosyal dışlanmayı üç paradigma açısından ele almaktadır. 13 Dayanışma paradigması, uz- manlaşma paradigması ve tekelci paradigma. Her bir paradigmanın bütünleşme anlayışı, bütünleşme kaynağı, ideolojisi, söylemi ve yeni politik ekonomi modeli farklıdır. 8 Şenses, Küreselleşmenin Öteki Yüzü: Yoksulluk, s. 63. 9 Şenses, Küreselleşmenin Öteki Yüzü: Yoksulluk, s. 91. 10 Şenses, Küreselleşmenin Öteki Yüzü: Yoksulluk, s. 91. 11 Silver, Miller, “From Poverty to Social Exclusion: Lessons from Europe”, s. 58. 12 De Haan, “Social Exclusion: Enriching the understanding of deprivation”, s. 30. 13 Silver, “Reconceptualizing Social Disadvantage: Three Paradigms of Social Exclu- sion”, s. 57-79.