Türkiye Barolar Birliği Dergisi 156.Sayı

23 TBB Dergisi 2021 (156) Uğur KOÇ e. ABD’de Başkan’ın Yürütme Emirlerinin Asliliği ABD’de yürütme emirleri üç başlık altında toplanmaktadır. Bun- lardan ilki dayanağını ABD Anayasası 2’nci maddeden alan ve asli yürütme yetkisi olarak gösterilen ve Türkiye’de uygulanan hükümet sistemindeki Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile aynı özellik göste- ren yürütme emirleridir. İkincisi kongrenin bir kanunla yetki vererek Başkanın bir konu hakkında düzenleme yapması olarak gösterilen yü- rütme emirleridir. Bu yürütme emrinin de 2017 Anayasa değişikliği öncesi TBMM’den kanunla yetki alınarak Bakanlar Kurulu tarafın- dan düzenlenen KHK’lara benzetmek mümkündür. Üçüncü yürütme emri ise bir kanunda belirtilen ve kanundan yetki alan kanuna uygun olarak düzenlenen ve geçerlik kazanan kararlardır. Türkiye’de uygu- lanan Başkanlık sisteminde Cumhurbaşkanının kanunlara uygun ve kanunların açıklayıcı konumunda olay yönetmelikleri çıkarma yetkisi üçüncü yürütme emri ile benzerlik göstermektedir. Geneline bakıldı- ğında yürütme emirlerinin her iki ülkede birbirlerine benzerlik gös- terdiği görülmektedir. Asli yürütme emirlerinin yani direkt olarak Anayasa’nın ikinci maddesine uygun olarak çıkarılan yürütme emirle- rinin özellikle dış ilişkiler, millî güvenlik ve uluslararası antlaşmaların konu olduğu alanlarda düzenlendiği görülmektedir. 61 ABD’de Başkanların asli yürütme yetkilerine dayanarak çıkardık- ları yürütme emirlerini kongre onayına sunmak zorunda değillerdir. Kongre çıkaracağı kanunla emirleri ilga edebilir veya yürürlükten kaldırabilir ancak bu ABD’de çok alışılagelmiş bir durum olmamakla birlikte bazen yasama yürütme arasında gerginliklere sebebiyet ver- miştir. Bazen de Başkanlar bu yetkilerini kongreyi atlayarak düzenle- me yapma yetkisi olarak gördükleri için yürütme emirleri geniş siyasi etkilere sebep olabilmektedir. 62 Bazı zamanlarda Başkan siyasi politi- kalarını hayata geçirmek için kullandığı yürütme emrini, kongrenin ve halkın da desteğini almak için kongrenin onayına sunabilmektedir. Bu şekilde kongrenin onayına sunulan yürütme emri oldukça fazladır. Örneğin 1793 yılında George Washington İngiltere Fransa savaşında ABD’nin tarafsızlığına ilişkin karar açıklamış ve siyasi destek sağlaya- bilmek için de bu kararı kongre onayına sunmuştur. 63 61 Söyler, Yeni Başkanlık Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, s. 106. 62 Küçük, ABD ve Latin Amerika Ülkelerinde Başkanlık Sistemi ve Uygulamaları, s.79. 63 Söyler, Yeni Başkanlık Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, s. 107.