Türkiye Barolar Birliği Dergisi 156.Sayı

348 Sosyal Dışlanma, Sosyal İçerme ve Vatandaşlığın Dönüşümü radikal şekilde azaltılması için kaynakların ve iktidarın yeniden dağılı- mını önererek, Silver›ın bahsettiği tekelci paradigma ile örtüşür. Ahlaki sınıfaltı söylemine göre, refah devletinin sağladığı yar- dımlara olan ekonomik bağımlılık, dışlanmaya yol açan bağımlılık kültürünün oluşmasında önemli bir rol oynar. Yoksulluğun yapısal kökenlerine değil, bireylerin ahlaki ve kültürel karakter özellikleri- ne odaklanılması; çalışmayan ve yardımlarla yaşayan kişilerin aylak, suçlu ve çalışma ahlakı olmayan yoksullara dönüşmeleri ve bunların dışlanmış sayılmaları söz konusudur. 21 Yoksulların davranışlarına odaklanması, dışlanmayı bireyin bir sorunu olarak görmesi sebebiy- le, uzmanlaşma paradigması ile örtüşür. Bu söylemde yardımların bağımlılığı özendirebilmesi karşısında, yoksulların aktif iş gücü piya- salarında yer alarak içerilmeleri önerilir. Toplumun geri kalanındaki eşitsizlikler göz ardı edildiği gibi, özellikle ABD’de siyah nüfusun sı- nıfaltı olarak tanımlanmasındaki güçlü eğilimler nedeniyle söyleme ırksal unsurlar eklenir. Ücretsiz (ev içi) emeğin görülmemesi, bekar annelerin sınıfaltı kültürünü devam ettirmelerine ilişkin vurgu, devle- te olan bağımlılığın sorun olarak tanımlanıp, özellikle kadın ve çocuk- ların erkeklere olan kişisel ekonomik bağımlılığının problem olarak addedilmemesi, söylemin cinsiyetçi unsurlarını ortaya koymaktadır. 22 Sosyal bütünleşmeci söylem, dışlanma sürecini dinamik ve çok boyutlu bir süreç olarak ele alır. Dışlanma yalnızca işsizlik ve/ya dü- şük gelirle değil, aynı zamanda barınma koşulları, eğitim düzeyi ve fırsatları, sağlık, ayrımcılık, vatandaşlık ve yerel bütünleşme süreçle- riyle ilgilidir. Ancak bu çok boyutlu sürece karşı içerme, işgücü piya- salarına katılımla sınırlıdır. 23 Toplumla bütünleşme ve çalışma hayatı için gerekli olan temel beceriler ile teknik ve sosyal becerilerin yok- luğu dışlanmaya yol açmaktadır. 24 Bu söylemin, içermeyi çalışmayla sınırlaması sonucu, ücretli çalışanlar arasındaki eşitsizler, emek piya- sasındaki sınıf eşitsizlikleri ve cinsiyet ayrımı belirsizleşir. Ücretsiz ça- lışma sorunu yeterince vurgulanmaz, ücretsiz çalışmanın ve buradaki cinsiyet ayrımının görmezden gelinmesi sonucu, kadınların toplam iş 21 Levitas, The Inclusive Society? s. 15. 22 Levitas, The Inclusive Society? s. 16-21. 23 Levitas, The Inclusive Society? s. 23. 24 Levitas, The Inclusive Society? s. 24.