Türkiye Barolar Birliği Dergisi 156.Sayı

355 TBB Dergisi 2021 (156) Duygu HATİPOĞLU AYDIN ve sosyal içermenin sağlanması için önerdiği araçlardan biri “sosyal sermaye”nin güçlendirilmesidir. Sosyal sermaye, parasal, fiziksel ser- maye gibi ölçülebilen bir şey olmayıp, insan ilişkilerine vurgu yapan bir kavramdır. Toplumsal ilişkiler bağlantılılık, güven ve takas (deği- şim) anlamına gelir, toplumsal ilişkiler servettir. Sosyal sermaye, si- vil toplumun ekonomik ve yönetişim etkilerine ve belirli tipte sosyal ilişkilerin etkilerine, kısaca iş birliği ve katılım ile kazanılan faydalara odaklanır. Kavramın toplumsal ilişkileri araçsallaştırmaya eğilimli ol- duğu söylenir. Arkadaşlar, aile “yatırım” olarak görünür. Sosyal bağ- lar, kaynaklar olarak işlevli olduğu sürece ilgi çekicidir. Bağlar, ağlar, takaslar; bunlar ekonomik kaynaklara ve sosyo-ekonomik hareketli- liğe dönüşebilme potansiyeline sahiptir ve bu nedenle ekonomik ge- lişme için bir araç olarak görünür. 48 Sosyal sermaye, Dünya Bankası tarafından yoksulluğu azaltma stratejilerinden biri olarak öne çıkarıl- maktadır. 49 Burada üzerinde durulması gereken bir nokta, Avrupa Birliği’nin (AB) sosyal içerme politikalarıdır. Esasen bu politikalar, vatandaşlığın dönüşümünü anlamlandırmak açısından önemli veriler içermektedir. Sosyal dışlanma ve yoksullukla mücadelede Avrupa sosyal politika- sının rol haritasının farklı hukuksal düzenlemelerle çizildiği görülür. Öncelikle AB sosyal politikasına dair üç farklı yaklaşımdan bahsetmek gerekir. Birincisi, AB sosyal politikasının “sosyal boyutu”nun boş, aksak ve sınırlı, ulusal sosyal politikada, ulus üstü bir model yoluyla sistemik değişiklikler yapmakta başarısız olduğunu söyleyen yakla- şımdır. İkincisi, belirli konulara ve AB sosyal politikaları ile bütünleş- meye odaklı yaklaşımdır. Üçüncüsü, daha sosyolojik bir yaklaşım, AB sosyal gerçekliğine bakmak gerektiğini söyleyen, AB’ye kendi başına, üye devletlere de sosyal kimlik, kurumlar ve sosyal ilişkiler kadar ulu- sal sınırları da aşan bir sosyal alana odaklanan yaklaşımdır. 50 Her ne kadar AB bir birlik olsa da bu birlik temelde ekonomik bir birliktir ve Avrupa sosyal politikası olarak, tüm üye devletleri bağlayan ortak bir politika ve uyulması zorunlu ortak kurallar yoktur. 48 Daly, Silver, “Social Exclusion and Social Capital”, s. 545. 49 World Bank, “World Development Report 2000/2001: Attacking Poverty.”, Ox- ford University Press 2001, http://hdl.handle.net/10986/11856. 50 Mary Daly, “EU Social Policy after Lisbon”, JCMS: Journal of Common Market Stu- dies , C. 44, S. 3 (2006), s. 462-63, doi:10.1111/j.1468-5965.2006.00631.x.