Türkiye Barolar Birliği Dergisi 156.Sayı

24 ABD ve Türkiye’de Başkanlık Sisteminde Devlet Başkanının Düzenleme Yetkisi Başkan’ın çıkardığı yürütme emirlerinin Kongre tarafından ip- tal edilme oranı yaklaşık yüzde 3,8’dir. Dolayısıyla Kongre yürütme emirlerini “siyasi sorun” olarak değerlendirmekte ve müdahale etme- meye çalışmaktadır. 64 Bu sebeple fiiliyatta Kongre’nin yürütme emirle- rini etkisizleştirmesiyle pek karşılaşılmamaktadır. 3. Yargısal Denetim a. Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Yargısal Denetimi Anayasa’nın 148’inci maddesinin birinci fıkrası Cumhurbaşkanı kararnamelerinin denetim hükmünü içermektedir. “ Anayasa Mahke- mesi, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve TBMM İçtüzüğü- nün Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetler ve bireysel başvuruları karara bağlar ” hükmü ile Cumhurbaşkanı kararnamelerinin şekil ve esas yönünden Anayasa Mahkemesi tarafından denetleneceği öngörülmüştür. AYM’nin yeni görev tanımı içinde CBK’lara ilişkin vereceği karar- lar iptal veya ret şeklinde olabilir. 65 Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin şekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesinde doğrudan doğruya iptal davası açabilme hakkı, Cumhurbaşkanına, TBMM’de en fazla üyeye sahip iki siyasi parti grubuna ve üye tamsayısının en az beşte biri tutarındaki üyelere Anayasa’nın 150’nci maddesi ile veril- miştir. İptal davasının açılma süresi de yayımlanma tarihinde itibaren 60 gündür. Diğer taraftan bir davaya bakmakta olan mahkemenin, so- mut olayda uygulanacak Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümleri- nin Anayasa aykırılığı hakkında değerlendirmesi mevcutsa veya taraf- lardan biri bu hususu ileri sürmüşse Anayasa mahkemesinin vereceği karara kadar dava geri bırakılabilir. 64 Merve Ünal Açıkgöz, Hasan Tahsin Fendoğlu, Abdul Samet Güller; “Amerika Birleşik Devletleri’nde Başkanlığın Düzenleyici İşlemleri”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi , Sayı 149, s. 228. 65 Bahadır Apaydın, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Yargısal Denetiminin Anayasa Yargısı ve İdari Yargı Alanına Etkileri”, Cumhurbaşkanının İşlemleri Hukuki Niteliği, Normlar Hiyerarşisindeki Yeri ve Denetimi Kamu Hukukçuları Platformu VIII. Toplantısı, 2020, s. 18.