Türkiye Barolar Birliği Dergisi 156.Sayı

25 TBB Dergisi 2021 (156) Uğur KOÇ Anayasa mahkemesi Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile ilgili ba- kacağı iptal davasın neticesinde kararnamenin tümünü veya bir hük- münü iptal edebilir. İptal kararları Resmî Gazetede yayımlandığı gün Cumhurbaşkanlığı kararnamesi yürürlükten kalkmış olur. Anayasa mahkemesi dilerse kararnameyi veya bir hükmünü geçici olarak da yürürlükten kaldırabilir ancak bu süre 1 yılı geçemez. Anayasa’da yer alan bu hükümlerle beraber Anayasa mahkemesi- nin kritik bir rolü üstlenmesi sağlanmış ve böylece yeni sistemde bel- ki de en fazla güç kazanan organ olmuştur. Keza mahkeme vereceği kararlarla TBMM tarafından düzenlene kanunlarla Cumhurbaşkanlığı kararnameleri arasındaki ilişki ve sınırları belirleyecek, kimi yazarlara göre kanunda soyut bir şekilde belirtilen alanların netleştirme işlemini uygulamada yapacaktır. 66 Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin iptal davalarının neden idari yargıda değil de Anayasa Mahkemesinde görülmesi gerektiğine iliş- kin öğretide bazı eleştiriler bulunmaktadır. Atalan, bu konuda Anaya- sa Mahkemesinin kararlarının geriye doğru yürümediğini bu sebeple kararnamenin iptal kararına kadar geçecek sürede meydana gelen hu- kuka aykırılıkların ortadan kaldırılmayacağı görüşünü benimsemek- tedir. Halbuki idare mahkemesinde alınacak iptal kararının kararna- menin hiç düzenlenmemiş sayılacağı için haksızlıklara ilişkin geriye yönelik işlemlerin yaptırılabileceğini değerlendirmektedir. 67 Gençay çalışmasında Anayasa Mahkemesi’nin 23.01.2020 tarih ve E.2018/125, K.2020/4 sayılı, 23.01.2020 tarih ve E.2019/31, K.2020/5 sayılı ve 23.01.2020 tarih ve E.2019/78, K. 2020/6 sayılı kararlarını inceleyerek, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin iki aşamada denet- lenmesi gerektiğini belirtmiştir. Anayasaya uygunluk denetiminin ilk aşamasında konu bakımından yetki açısından Anayasa’ya uygun olup olmadıkları, uygun olması durumunda ise ikinci aşamada içerik ince- lemesi yapılması gerektiğini ifade etmiştir. 68 66 Şule Özsoy Boyunsuz, Dünyada Başkanlık Sistemleri Karşılaştırmalı Bir Analiz, İmge Kitabevi, 1. Baskı, Ankara, Şubat 2017, s. 167. 67 Mustafa Atalan, “Başkanlık Sistemi ve Türkiye”, Kırıkkale Üniversitesi , Kamu Hu- kuku Anabilim Dalı, Doktora tezi, s.343. 68 Fatma Didem Sevgili Gençay, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Yargısal De- netimi: İlk Kararlar – İlk İzlenimler”, TBB Dergisi , 2020, s. 4-5