Türkiye Barolar Birliği Dergisi 156.Sayı

368 Sosyal Dışlanma, Sosyal İçerme ve Vatandaşlığın Dönüşümü politikalarının öne çıktığını ve sosyal politikaların kısıtlı rol oynadığını görürüz. İnsanların yaşamlarında olabildiğince aktif olmalarına sevk eder; örneğin emeklilik için sabit yaş öngörmeyen emeklilik reform- ları gibi. Burada bir yeniden metalaştırma ve sosyal masrafların azal- tılması söz konusudur. Meta dışılaştırma düzeyi düşüktür. Evrenselci modelde ise tüm vatandaşlara tam ve geniş hizmet temin edilmez ama görece yüksek yaşam standartları garantilenir. Aktivasyon da görece eşitlikçi ve birey ile toplum arasında bir denge oluşturan politikalar demektir, örneğin iş yaratımının desteklenmesi. Burada meta dışılaş- tırmanın yüksek olduğu görülür. 114 Diğer yandan AB düzeyinde sos- yal dışlanma ile mücadelede yöntem olarak belirlenen açık iş birliği metodu da, dışlanma ile mücadelede zayıf kalmaktadır. Taraflara ya- sal sorumluluk yüklemeyen, deneyimlerden öğrenme ve raporlama süreçleriyle sınırlı bir yöntem olarak, çoğunlukla etkisizdir. AB’de sosyal dışlanma ile mücadelenin köşe taşlarını belirleyen ve açık iş birliği metodunu yasalaştıran Lizbon süreci, aslında piyasa ve istih- damı bütünleşmenin esas unsurları olarak gören bir süreçtir. Bu yak- laşımın altında “rekabetçi dayanışma” vardır. Amaç meta dışılaşma değil, “metalaşma için eşit fırsatlar yaratılması”dır. 115 Liberal aktivas- yon stratejisinin ortaya koyduğu hukuki, mali ve toplumsal bağlam ve devletlerin yükümlülükleri, esasen sosyal vatandaşlık haklarının törpülenmesi ve refahın geniş kesimlere sunulmasının önüne geçmek- tedir. 116 Böylece “hakların özneleri, ulus devletin hak sahibi vatandaşından piyasanın müşterisine, tüketicisine ve girişimcisine, sivil toplumun gönüllü yardımseverine dönüştürülmektedir.” 117 Hukuk öznelerinin vatandaştan müşteriye dönüşümü, vatandaşlık haklarının maddi içeriğinde bir dö- nüşüme işaret etmektedir. 118 114 Jean-Claude Barbier, “Citizenship and the activation of social protection: a compa- rative approach”, The Changing Face of Welfare, Policy Press, Bristol 2005, s. 115. 115 Daly, “EU Social Policy after Lisbon”, s. 469. 116 Abdülkadir Şenkal, Mahmut Doğan, “Sosyal Politika ve Sosyal Haklar; Vatandaş- lık Haklarının Yeniden Kavramsallaştırılması Arayışı”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , C. 9, S. 7 (2012), s. 78. 117 Hüseyin Gül, Songül Sallan Gül, “Sosyal Devletten Çalışma Refahına Geçişte Sos- yal Haklar ve Yoksullar”, Amme İdaresi Dergisi , C. 40, S. 3 (2007), s. 2. 118 Brendan Edgeworth, Law, Modernity, Postmodernity: Legal Change in the Cont- racting State, Ashgate 2003, s. 137.