Türkiye Barolar Birliği Dergisi 156.Sayı

376 Sosyo-Hukuki Perspektiften Hukuk Devleti Krizi Karşısında Kaygılı Hukuk Öznesi GİRİŞ COVID-19 salgını nedeniyle dünya yeni bir yaşama biçimiyle kar- şılaşmıştır. Virüsün etkisinin sosyal alanlarda kendisini göstermesiyle insan davranışları buna paralel olarak dünya çapında kısıtlanmıştır. Krizin neden olduğu sosyal belirsizlik, insan yaşamının artık tamamen eskisinden farklı bir normale ihtiyaç duyduğunu da göstermektedir. COVID-19 krizinin akışkan yapısı ve virüsün sürekli değişime açık olarak mutasyonlarla gelişimi, karar mercilerinin süreci yönetirken ka- lıpların dışına çıkmaları gerekliliğini açığa çıkarmaktadır. 1 İnsanların salgın dönemlerinde mevcut gerçekliği, bilgisel bir dayanakla bilme ihtiyaçları doğmaktadır. Aynı zamanda bu bilgisel dayanak, kişilerin güvende hissetme dürtülerinin de bastırılmasına yönelik bir hamle- dir. Kriz dönemlerinde bu tip veriler doğru şekilde yansıtılmadığında, komplo teorileri insanlar için cazip hale bürünmektedir. 2 Bunun öte- sinde devletlerin belirsizlik karşısında derhal harekete geçmedikleri kriz durumlarında, insanlar kaygı, paranoya ve endişe hissetmekte- dirler. 3 Dünya genelindeki tüm yönetim sistemleri, toplulukların mevcut kırılganlıkları karşısında bireylere vaat edilen, refah ve sağlık hak- kının temini, erişilebilir temel gıda, sürdürülebilir ekonomik geçim şartları, kaynak erişimi, ekolojik duyarlılık, istihdam, ticaret, finans ve vatandaşlık hakları gibi çeşitli politikaları COVID-19 nedeniyle re- vize etmek zorunda kalmışlardır. Çünkü hukuk ve politik sistemler, salgın karşısında refleks gösterememiş ve aldıkları kararlar vatandaş- ları arasındaki adaletsizliğin derinleşmesine neden olmuş, çoklu ve kesişen kırılgan grupların kronik bir şekilde hasar almasının önüne geçilememiş, ekonomik istikrarsızlık ve otoriter yönetimlerin de önü açılmıştır. 4 COVID-19 salgını son bir senedir hayatımızın tam ortasın- da konumlanmakta ve yaşamı dönüştüren geçişken bir özellik göster- mektedir. Bütün dünyada, maske kullanımı, dijital toplantılar, evden 1 Vanessa Ratten, “Coronavirus (COVID-19) and Social Value Co-creation”, Interna- tional Journal of Sociology and Social Policy Volume: 40 , 2020, s. 231. 2 Ian Freckelton QC, “COVID-19: Fear, quackery, false representations and the law”, International Journal of Law and Psychiatry 72, 2020, s. 2. 3 Freckelton QC, 2020, s. 2. 4 Leach, M., MacGregor, H., Scoones, I., Wilkinson, A., “Post-pandemic transfor- mations: How and why COVID-19 requires us to rethink development”, World Development 2020, s. 4.