Türkiye Barolar Birliği Dergisi 156.Sayı

384 Sosyo-Hukuki Perspektiften Hukuk Devleti Krizi Karşısında Kaygılı Hukuk Öznesi Bauman , akışkan dinamiklerde dayanışma ve etiğin belirli bir şe- kilde çözüm olabileceği kanısını paylaşmaktadır. Ancak bunun nasıl gerçekleştirileceğine ilişkin ipuçları sunsa da bir yol haritasından bah- setmemektedir. Böyle düşünüldüğünde, hukukun akışkan, belirsiz ve kriz içerisindeki günümüz şartlarını daha iyi ortaya koyabilmek adı- na sosyo-hukuki perspektiften yararlanılarak, hukuk devletinin krizle ilişkisi değerlendirilecektir. 3. Sosyo-Hukuki Perspektif Yeni bir tanımlama veya formülasyon şeklinde değerlendirilecek olursa sosyo-hukuk çalışmaları geçişli bir alanı işaret etmektedir. Bu alanda da sınırlar tam olarak doğru çizilmiş görülmemekle birlikte, tam olarak nereye/nasıl yöneleceği de belirsiz gibi görünmektedir. Ancak sosyo-hukuk çalışmaları temelini disiplinler arası bağlamlar- la çeşitlendirerek, değer ve olguya yaklaşmaya çalışmaktadır. Birbi- rinden farklı birçok alanı içinde barındıran sosyo-hukuk çalışmaları, hukuk sosyolojisi, hukuk antropolojisi, siyaset bilimi gibi çalışmalar- la temas alanına girmektedir. Bu çalışmaların bağlamı ve yatkınlığı kendisini daha çok eleştirel düşünce ekseninde konumlandıran bilim insanlarıyla ilerlemektedir. Sosyo-hukuk yaklaşımı Amerikan hukuk sistemi içerisinde hukuki realizm ve pragmatizm eksenli birçok yer- den de faydalanmaktadır. 30 Bu yöntem, hukukun sosyal ve politik ek- senli bir okumasına aracılık etmektedir. Sosyo-hukuki pratik, hukuk sınırlarının ortaya çıkarılması ve yasaların konulma amaçları etrafında da düşünmeye ve bu alandaki içeriği geliştirmeye çalışmaktadır. An- cak sadece belirli analizlerin yapılmasından ziyade, temelde bir şeyle- rin değiştirilmesine yönelik bir hareket olduğu da söylenebilecektir. Hukukun içerisinde hukuk devleti idealinin statik bir alanı işaret ettiği görülmektedir. Ancak hukuk ve toplum arasındaki ilişki sonsuz ilişki- ler ağını meydana getirmektedir ve durağan bir kural sistematiğinden uzakta okunması gerekmektedir. 31 30 Brian Z. Tamanaha , Realistic Socio-Legal Theory Pragmatism and A Social Theory of Law, Oxford University Press, Newyork, 2004, s. 2-3. 31 Naomi Creutzfeldt, “Traditions of Studying the Social and the Legal”, Routledge Handbook of Socio-Legal Theory and Methods, Routledge Press, New York, 2020, s. 8-10.