Türkiye Barolar Birliği Dergisi 156.Sayı

391 TBB Dergisi 2021 (156) Emre ŞİMŞEK dan biricikliğe sahiptir ve amaçları, erişim özelliklerinin üzerinde faz- laca düşünülmesi gerekmektedir. Krygier , hukuk devletinin olası geleceğini analiz ederken, sosyal bilimler alanında tartışmanın tarihselliğinin öne çıkarılmasını işaret ederek bunun farklı bir şekilde değerlendirilmesi gerektiğini belirt- mektedir. Öğretide çoğu düşünürün de belirttiği gibi hukuk devleti ilkesi örtülü olarak adaletsizlikleri barındırmaktadır. Ancak bir başka taraftan da hukuk devleti idealize bir form olarak karşımıza çıkmak- tadır. Hukuk devletinin düşünürler, avukatlar ve yargıçlar tarafından ele alınırken mevcut sosyolojik perspektiflere göre de değerlendiril- mesi gerekmektedir. 51 Özellikle sosyo-hukuk çalışmalarının da bu de- ğerlendirmelerde yer bulması önemlidir. Fakat son yıllarda, ekonomi literatüründe hukukun üstünlüğü ve hukuk devleti ekseninde çeşitli düşünceler gelişmektedir. Bu tip çalışmalar mevcut ekonomik sistem argümanı olarak kullanılabilirken hukuk devletinin mevcut normatif yönleri felsefi bilgi temelinde değerlendirilememektedir. Bu durum dolaylı olarak veri analizine dayanan ekonomi politikalarını içermek- tedir. Hukuk devletinin işlevselliği açısından, bu koşullarda bekleni- len tepkiyi neden vermediğini daha çok gözlemlemek ve keyfi güç kul- lanımını etkili bir şekilde hafifletmek gerekmektedir. Bunun nedenleri değerlendirilirken de hukukun toplumdaki işlevi ve toplumun hukuk içerisinde nasıl değerlendirildiği de göz önüne alınmalıdır. Krygier’a göre, hukuk devleti söyleminin ürettiği içerik yalnızca sezgilere daya- nan bir şey olmasından ziyade, sosyal dünya hakkındaki gerçeklerle özellikle nedensellik, çeşitlilik ve bağlamlarla gerekçelendirilmelidir. 52 Ancak bu şekilde hukuk devleti anlayışının ötesine geçmek mümkün olabilecektir. Hukuk devletinin şekli ve maddi anlamda hukuk sistemlerinde vücut bulan formu mevcut krizlerde insanların yüzüne vuran gerçek- leri daha derinden ve acı tecrübelerle yaşamalarına sebebiyet vermek- tedir. Mevcut krizlerin daha farklı değerlendirilerek önlemler alın- ması ve hukuk öznesinin endişesinin giderilmesi gerekmektedir. Bu durum hukuk alanında, öngörülebilirliğin sağlanması, özneye açık, güvenli ve belirli bir yaklaşımla mümkün olabilecektir. Ancak mev- 51 Cheesman, Janse, 2019, s. 268. 52 Krygier, 2012, s. 23-26.